وسواس فکری چیست و وسواس فکری چه علایمی دارد؟
صرف نظر از اینکه تا چه میزان با وسواس فکری آشنایی دارید، باید بدانید که این بیماری بسیار مهمی است. شیوع این بیماری در سال‌های اخیر، که شاید دلیل اصلی آن بالا رفتن سطح اضطراب عمومی جامعه باشد، اهمیت اشنایی با این نوع وسواس را دو چندان می‌کند. تا جایی که ما اگر خود دچار نباشیم،احتمالا اطرافیانی را که با آن دست به گریبان‌اند، می‌شناسیم. به هرحال اهمیت آشنایی با آن و همچنین علائم وسواس فکری قابل انکار نیست.
ما در این مقاله علاوه بر آشنا کردن شما با خصوصیات افراد دارای وسواس فکری، انواع وسواس فکری و درمان وسواس فکری را نیز شرح می‌دهیم. پس خواندن این مطلب را از دست ندهید.
وسواس فکری چیست؟
وسواس فکری به انگلیسی OCD یا obsessive compulsive disorder نامیده می‌شود. در این اختلال، افکار مزاحم و بیهوده‌ای ذهن فرد را به خود مشغول می‌کند. تا آن جایی که منجر به عمل وسواس گونه و بیهوده می‌شود. در واقع شخص به اجبار بر اساس ساختارهای ذهنی مزاحم، عملی را بارها و بارها در طول یک روز انجام می‌دهد. این عمل با تمرکز بر روی جزئیات بیهوده و درهم آمیختن آن با موهومات خیالی همراه است.
اکثر اوقات، وسواس فکری از کودکی یا نوجوانی شروع شده و شخص از فکرهای عجیب و آزاردهنده‌ی خود آگاه است. این وسواس در برخی اوقات به وسواس عملی می‌انجامد و بروز ظاهری آن مشخص‌تر می‌شود. اما در مواردی نیز ممکن است تنها ذهن فرد را مشغول کرده و تشخیص آن برای دیگران مشکل باشد.
افکار مزاحم در انواع وسواس فکری عموما باعث ایجاد ترس و دلهره‌ای عذاب آور می‌شوند. فرد مبتلا ممکن است دائما به این مساله فکر کند که قرار است اتفاق ناخوشایندی برای وی یا اطرافیانش بیفتد. بنابراین خود را ناچار می‌بیند که واکنش‌های مختلفی را برای غلبه بر ترس خود دنبال کند
همچنین، شخص احساس می‌کند که چیزهایی در اطراف وی درست نیست و این مساله حتما مشکلی جدی به وجود می‌آورد. در حالیکه آن مساله کاملا پیش پا افتاده و بی اهیمت است. بنابراین انجام دادن اعمال مشخصی، اجبارا با مشغولیت‌های ذهنی همراه می‌شود. حالا این اعمال می‌توانند شست و شوی صدباره‌ی وسیله‌ای باشند، یا چک کردن قفل در برای بار صدم! . افکار مزاحم اصلی‌ترین علائم وسواس فکری به شمار می‌رود که نیاز حتمی به درمان وسواس فکری دارد.
کلینیک دکتر سجاد آرمانفر 
خدمات ناخن نازنین 
سرویس خواب آرنا 
گروه تولیدی جوراب آدورا انواع وسواس فکری
این بیماری به شکل‌های مختلفی در فرد بروز می‌کند. اشکالی که می‌توان هر نشانه و علائم وسواس را متعلق به یکی از آن‌ها دانست. با این حال درمان وسواس فکری در مورد همه‌ی آن‌ها ضروری است. در زیر چند نمونه از خصوصیات افراد دارای وسواس فکری و علائم آن را نام می‌بریم.
- وسواس شستشو
- وسواس بدریخت انگاری
- وسواس تقارن
- وسواس ذخیره سازی
- وسواس افکار ممنوعه یا تابو
- وسواس صدمه و آسیب
- وسواس شک و ترید
علائم وسواس فکری
همانطور که قبل تر گفتیم، افراد مبتلا به انواع وسواس فکری ممکن است به وسواس عملی نیز مبتلا باشند. بنابراین بهتر است علائم وسواس فکری را بشناسیم. در زیر چند نمونه از ویژگی این افراد را نام می‌بریم.
میل بسیار افراطی به شست و شو – ترس بیش از حد از آلودگی
حساسیت‌های بیش از حد به قرینه سازی
تفکر اینکه ممکن است هر وسیله‌ی بی مصرفی روزی نیاز حیاتی شود، و به این بهانه ذخیره سازی تمام وسایل فرسوده و حتی زباله‌ها
ترس شدید از صدمه زدن به دیگران و افکار خیالی مربوط به آن را در ذهن پروراندن
شک و تردید مکرر نسبت به درستی و تکمیل اعمالی که قبلا انجام شده
حساسیت بیش از حد به نظم و ترتیب
شمارش مکرر اشیا
توجه بیش از حد به تابو یا مسائل ممنوعه‌ی جنسی، مذهبی و مانند آن
عدم رضایت همیشگی از انجام رفتارهای مشکوک به وسواس
بروز تیک‌های عصبی مانند پلک زدن، حرکات صورت، خرخر کردن و...
پرخاشگری و گاها خودآزاری
کندن موها و پوست با شدت زیاد
تمایل زیاد به ذخیره سازی مواد بی مصرف و صرفه جویی شدید
حالا که خصوصیات افراد دارای وسواس فکری را شناختیم، باید ببینیم درمان وسواس فکری چگونه ممکن است.
دلایل بروز وسواس
چه دلایلی باعث می شوند علائم وسواس فکری در شخص بروز کند؟
- ممکن است دلیل آن بیشتر ارثی و ژنتیکی باشد.
- تربیت کودک و حتی نوجوان در دوران شکل گیری شخصیتشان بسیار موثر است. برای مثال، ناامنی‌ها، تحقیرها و محدودیت‌های بیش از حد بر آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
- زندگی در کنار والدین وسواسی، سخت گیر، عیب جو، خسیس و ملامتگر
درمان وسواس فکری
درمان وسواس فکری، پس از تشخیص علائم آن، توسط روانشناس، مشاور یا روانپزشک، ممکن است. البته روش‌هایی نیز وجود دارد که فرد مبتلا با کمک آن‌ها می‌تواند به بهبود خود کمک کند. اغلب این روش‌ها برگرفته از رفتارها یا الگوهایی برای کاهش علائم وسواس فکری هستند.
رفتار درمانی، اصلی‌ترین درمان انواع وسواس فکری به شمار می‌رود. این تکنیک درمانی، مجموعه‌ای از روشهای مختلف است که بیمار را به کارهایی وا می‌دارد تا اضطراب او کاهش یابد. این کاهش استرس تاثیر مستقیمی بر کاهش فکر مزاحم و وسواس گونه خواهد شد.
همچنین، مشاوره با بیمار در کنار مشاوره با اطرافیان و خانواده‌ی وی به میزان زیادی موثر است. زیرا اصلاح روابط بین افراد در بهبود بیماری‌های روانی بسیار راهگشا خواهد بود.
در ادامه دو روش کلی رفتار درمانی را ذکر می‌کنیم:
1-تقابل به ضد
از بیمار خواسته می‌شود تا قوانین هراس انگیز در ذهنشان را عمدا بشکنند. مثلا در وسواس تمیزی، آلوده کردن عمدی محیط و در وسواس قرینگی، برهم ریختن ترتیب اشیا می‌تواند موثر باشد. این کار تحمل شخص در روبرو شدن با ترسش را بالا برده و به تدریج به درمان وسواس فکری می‌انجامد.
2- فرمان ایست
این روش از بیمار می‌خواهد تا در درجه‌ی اول افکار مزاحم و ذهن خود را کاملا آزاد بگذارد. سپس در نقطه‌ی اوج هجوم افکار، با صدای بلندی فریاد بزند: ایست! روش ایست در برخی بیماران به نحو موفقیت آمیزی جواب داده است!
اگر روشهای رفتار درمانی و مشاوره‌های درمانگر در هیچ درجه‌ای جواب نداد، به سراغ درمان دارویی می‌رویم. در این درمان، متخصص باید با تجویز داروهای مناسب، مانند داروهای ضد اضطراب و افسردگی، شخص را مداوا کند. پس از مدتی به تدریج، علائم وسواس فکری بهبود خواهد یافت.