آشنایی با جشن های ایرانی – جشن بهمنگان

آشنایی با جشن باستانی بهمنگان

در ایران باستان هر روز از ماه را بنام یکی از فرشتگان خود نام گذاری می کردند. بهمن به اعتقاد ایرانیان باستان اولین آفریده اهورامزداست. به همین منظور بعد از اولین روز که هرمزد نام دارد، روز دومین را در گاهشمار زرتشتیان "بهمن" می نامیدند. در بهمن ماه به دلیل مصادف شدن نام دومین روز از بهمن ماه با نام خود ماه بهمن، براساس سنت های دیرینه جشنی برپا می شد و آن را بهمنگان می خواندند. جشن بهمنگان جشن نیکی است و برای بزرگ داشت مردان درستکار در ایران باستان برگزار می شده است. 
روز برگزاری جشن بهمنگان را روز پدر نیز می نامیدند. این جشن در گذشته به شکل گروهی و با شرکت افراد مختلفی برگزار می شده است. ایرانیان باستان بهمن را برترین امشاسپند زرتشت می دانستند و این امر دلیلی برای افزایش ارزش و عظمت این جشن بود. جشن بهمنگان در حال حاضر نیز بیشتر توسط زرتشتیان در اکثر نقاط کشور برپا می شود.

 ریشه یابی جشن بهمنگان

بهمن برگرفته از واژه ی اوستایی وهومن است. در ایران باستان بهمن را مترادف با اندیشه نیک، منش نیک و خرد سپندینه (خرد مقدس) به شمار می آوردند. بهمن در اندیشه کهن متجلی کننده خرد و اندیشه نیک محسوب می شد و در سمت راست اورمزد نقش مشاور را عهده دار بود. بهمن با منتقل کردن تفکر نیک به اذهان انسانها، باعث شناخت مردم از دین می شد و آنها را به سمت خداوند راهنمایی می کرد.
بنا به اعتقاد ایرانیان باستان بهمن برترین امشاسپند بود در گاثاهای زرتشت و بخشهای دیگر اوستا بارها نام امشاسپند بهمن ذکر شده است. او امشاسپندی بود که بر زرتشت ظاهر می شد و پیامبری را برای او ابلاغ می کرد. جشن بهمنگان در بهمن روز یعنی دومین روز از بهمن ماه، برای بزرگداشت امشاسپندی که به عنوان پیام آور پیامبری برای زرتشت است، پیامبری که صراحتا خود را به عنوان پناهی برای بینوایان، در ماندگان، کارگران و کشاورزان معرفی کرده است، برگزار می گردید.

جشن بهمنگان، آیین ها

از جشن بهمنگان به عنوان جشن بهمنجه هم یاد می کنند. این جشن به منظور گرامی داشت مردان نیک و درستکار برپا می شده است. در اشعار شعرایی مانند فرخی سیستانی و منوچهری دامغانی به برپایی این جشن در ایران باستان اشاراتی شده است. در واقع جشن بهمنگان به عنوان یک جشن و مناسبت ملی و مردمی از پیشینه ای کهن و ریشه دار برخوردار است. از آیین های مربوط به این روز می توان از امتناع مردم از کشتن و خوردن حیوانات سودمند و حلال گوشت نام برد به این دلیل که بهمن به عنوان امشاسپند نیک از حیوانات سودمند پشتیبانی و حمایت می کرد. حتی بعضی از زرتشتیان از کشتار و خوردن این حیوانات در تمام روزهای بهمن ماه خودداری می کردند.

با استناد به اظهارات برخی از صاحب نظران و برخی اسناد موجود، در روز دوم بهمن ماه، غذاهایی آماده می شده و بر ظروفی به شکل بهمن سرخ و بهمن زرد افشانده می شد. از دیگر مواد غذایی مرسوم در این روز خاص ماهی، تره و ماست بودند. از رسوم دیگر رایج در این جشن، چیدن گیاهان روییده شده در کنار آب های جاری و تهیه کردن بخور از آنها برای استفاده از خواص درمانی آنها می توان اشاره کرد. از جمله از نمادهای جشن بهمنگان خروس است که پرنده مختص این روز محسوب می شد و هم چنین گل یاسمن که گل ویژه جشن بهمنگان شمرده می شده است.