کنترل و درمان فشار خون در بارداری

کنترل و درمان فشار خون در بارداری

یکی از مهم‌ترین عوامل سلامتی مادران باردار نرمال بودن فشار خون آن‌ها است. برای اینکه در هنگام بارداری فشار خون نرمالی داشته باشید و تا حد امکان از فشار خون بارداری پیشگیری کنید باید قبل از بارداری به بهترین شکل ممکن مراقب سلامت خود باشید. 
قبل از بارداری سه روز در هفته ورزش کنید، از مصرف الکل دوری کنید، سیگار را ترک کنید، یک رژیم سالم داشته باشید و اگر دارای بیماری خاص مانند دیابت و... هستید آن را کنترل کنید. 
فشار خون نرمال طبق گزارش انجمن قلب و فشار خون 80-120 میلی متر جیوه است. اگر در دوران بارداری فشار خون طبیعی و نرمال داشته باشید نشان دهنده این است که خود و جنینتان در سلامت هستید. 

فشار خون بالا در دوران بارداری:

اگر در دوران بارداری فشار خون بالاتر از 90-140 میلی متر جیوه باشد یعنی میزان فشار خون بالا است. افزایش فشار خون سبب می‌شود سلامت مادر و جنین در معرض خطر قرار بگیرد. پس خانم‌های باردار حتما باید تحت نظر پزشک باشند تا قبل از زایمان از مشکلات احتمالی جلوگیری شود. پزشک باید فشار خون را از نزدیک کنترل کند. اگر تحت نظر پزشک نباشید ممکن است متوجه فشار خون بالا نشوید. اگر علائمی مثل تنگی نفس، استفراغ، حالت تهوع، قرمزی پوست، سردرد، ورم کردن دست‌ها و پاها و همچنین تغییر در بینایی مثل نقطه‌های نورانی جلوی چشم و تاری دید، درد معده یا شکم زیر دنده‌ها خصوصا سمت راست بدن، احساس کسلی و کم شدن تحرک جنین را داشتید می‌توان احتمال داد که میزان فشار خون بالا رفته است. 

البته گاهی اوقات فشار خون علائمی ندارد و باید حتما با دستگاه تست فشار خون میزان آن را چک کرد. بسته به اینکه تا چه حد میزان فشار خون بالا رود پزشک دستورات لازم را می‌دهد. پس حتما تحت نظر پزشک باشید.

ممکن است قبل از بارداری به فشار خون مبتلا باشید که در این صورت باید با دکتر معالج خود در میان بگذارید و سر خود به هیچ عنوان دارو مصرف نکنید و اگر داروی خاصی استفاده می‌کردید حتما به پزشک خود اطلاع دهید تا خطری برای بارداری و جنین ایجاد نکند. 

متاسفانه فشار خون بالای کنترل نشده دومین دلیل اصلی مرگ و میر زنان در دوران بارداری است که در بیشتر مواقع اگر از قبل به آن مبتلا نباشید بعد از 20 هفته اول به وجود می‌آید. البته این عارضه در افراد مختلف متفاوت است. فشار خون به چاقی فرد، بیماری زمینه‌ای و سن نیز مربوط می‌شود. دکتر متخصص در زمان بارداری با استفاده از سونوگرافی جنین را چک می‌کند تا از سلامت و رشد آن مطمئن شود و با توجه به فشار خون بالا و شدت آن داروهای مورد نیاز را تجویز می‌کند.

خانم‌های بارداری که فشار خون بالا دارند عوارضی مانند: اختلال در رشد جنین، زایمان زود رس قبل از 37 هفته، قطع جفت، زایمان سزارین، پره آکلامپسی و اکلامپسی در آنها به وجود می‌آید و همین امر جان مادر و نوزاد را به خطر می‌اندازد. پره آکلامپسی یک نوع مسمومیت خونی است که اگر همراه تشنج باشد به آن اکلامپسی می‌گویند که همین امر باعث آسیب جدی به کلیه‌ها و مغز می‌شود.

علائمی که نشان دهنده پره آکلامپسی در مادران باردار می باشد: سردرد مداوم، وجود پروتئین در ادرار و تورم غیر عادی دست و پا که همین امر خطراتی را مثل آسیب دیدگی کلیه‌ها و کبد، افزایش ریسک خونریزی شدید از جفت، تشنج و احتمال افزایش سکته و لخته شدن خون را برای مادران به همراه دارد و برای جنین نیز احتمال تولد زود رس، رشد ضعیف و حتی احتمال مرگ جنین نیز می‌شود. 

از دیگر خطرات فشار خون بالا می‌توان به: سکته قلبی و مغزی اشاره کرد که می‌تواند برای جنین بسیار خطرناک باشد. پس مهم‌ترین راه، پیشگیری و درمان فشار خون بالا می‌باشد. اگر به طور مرتب و منظم برای چکاپ نزد پزشک خود بروید و داروهای فشار خون را طبق تجویز دکتر استفاده کنید هیچ مشکل و خطری پیش نمی‌آید. برخی داروهای فشار خون قدیمی برای مادران باردار تجویز نمی‌شود چون بارداری را با مشکل مواجه می‌کند. در دوران بارداری داروهایی مثل: مهار کننده ACE، مهار کننده رنین و مسدود کننده‌های گیرنده آنژیو تانسین که از جریان خون به جنین منتقل می‌شوند و سلامت او را به خطر می‌اندازند تجویز نمی‌شود و داروهایی مثل لابتالول و متیل دوپا داروهای بی‌خطری هستند که برای فشار خون تجویز می‌شوند. 

فشار خون پایین:

اما گاهی مواقع ممکن است خانم‌های باردار افت فشار خون یا فشار خون پایین داشته باشند که دلیل آن می‌تواند افزایش گردش خون و تغییر هورمون‌ها در زمان بارداری باشد چون در زمان بارداری رگ‌های خونی باز می‌شود و همین امر باعث کاهش فشار خون می‌شود. 

در ماه‌های اول بارداری فشار خون پایین می‌آید و در نیمه بارداری (سه ماه دوم) به کمترین حد خود می‌رسد. 

از علائم فشار خون پایین یا افت فشار می‌توان به: خستگی، سرگیجه هنگام بلند شدن ناگهانی و بعد از نشستن‌ها و بی‌تحرکی طولانی، تهوع، احساس ضعف با تنگی نفس، تنفس سریع و پی در پی، تشنگی زیاد، گر گرفتگی، افسرگی، پوست سرد، تغییرات بینایی، تاری دید یا دو بینی اشاره کرد. اگر این علائم را داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید تا دکتر با انجام آزمایش علت پایین آمدن فشار خون را چک کند. اما گاهی اوقات نیز برخی کارها باعث ایجاد پایین آمدن فشار خون می‌شود مانند: حمام کردن طولانی با آب گرم، ایستادن زیاد، بلند شدن ناگهانی و یا حتی کمبود آب، مشکلات قلبی، دیابت، کمبود ویتامین B و D، کمبود اسید فولیک، مشکلات تیروئید، خون ریزی داخلی، عفونت‌ها، اختلالات اندوکرین، کم خونی، سو تغذیه و آلرژی.

افت فشار خون مخصوصا در سه ماهه اول و دوم در بارداری طبیعی می‌باشد چون تغییر هورمون‌ها و نوسان آنها در گردش خون تغییر به وجود می‌آورد و اگر بعد از اندازه گیری فشار خون 60/90 میلی متر جیوه و یا کمتر باشد، دچار کاهش فشار خون شده‌اید. 

پایین بودن فشار خون می‌تواند به بارداری آسیب برساند البته برخی از مادران باردار قبل از باردار شدن سابقه افت فشار خون و فشار خون پایین را دارند. پس اگر سابقه فشار خون پایین دارید قبل از اقدام به بارداری حتما تحت نظر پزشک باشید تا دوران بارداری بهتری را سپری کنید چون اگر میزان فشار خون را کنترل نکنید، در دوران بارداری به کم خونی، تهوع و استفراغ و خون ریزی واژینال دچار می‌شوید. اگر تحت نظر پزشک باشید ممکن است این توصیه‌ها را برای شما در نظر بگیرد: 

• اینکه کمتر روی پاهای خود بایستید و بیشتر استراحت کنید.
• از جوراب‌های متراکم کننده استفاده کنید.
• نمک بیشتری بخورید.
• مایعات زیاد بخورید.
• هنگام ایستادن به مدت طولانی حتما مواقعی را برای استراحت در نظر بگیرید.

برای اینکه در دوران بارداری فشار خون خود را اندازه گیری کنید باید تغذیه مناسبی داشته باشید. اگر فشار خون بالا دارید این نکات را در رژیم غذایی خود استفاده کنید:

1. غذاهای سرشار از پتاسیم استفاده کنید مثل: نخود فرنگی، گوجه فرنگی، موز و لوبیا قرمز
2. از رژیم غذایی کم نمک استفاده کنید. 
3. مواد غذایی غنی از منیزیم استفاده کنید مثل: تخمه کدو تنبل، شیر سویا، بادام هندی، سبزیجات برگ سبز و... 
4. مصرف چغندر به بهبودی پره آکلامپسی کمک بسیاری می‌کند. 
5. چای کرفس میل کنید.
6. در روز 3 بار آب لیمو بخورید. آب لیمو را با یک فنجان آب مخلوط کرده و بنوشید.
7. دمنوش سیر بخورید. به یک فنجان آب سه حبه سیر رنده شده اضافه کرده دم کنید و بعد بنوشید. 
8. گریپ فروت بخورید.
9. انواع توت به کاهش فشار خون کمک می‌کند. 
10. غلات غنی از فیبر هستند. پس سه بار در روز از غلاتی مثل جو، برنج قهوه‌ای، آرد گندم کامل، گندم سیاه و... استفاده کنید. 
11. ماهی‌ مصرف کنید زیرا غنی از اسیدهای امگا 3 است. 
12. ویتامین D مثل زرده تخم مرغ، جگر و... بخورید. 
13. خوردن شکلات تیره و تلخ
14. استفاده از روغن زیتون
15. پسته
16. انار

 

خانم‌های باردار که فشار خون بالا دارند این مواد را نباید استفاده کنند:

مصرف مواد کافئین‌دار مانند: قهوه، چای، انواع نوشابه، سوسیس وکالباس، برگرها، کنسرو‌ها و غذاهای سرخ کرده. 

ورزش نیز برای پایین آوردن فشار خون بالا مفید است. بدین صورت که مادران باردار باید مرتب 30 دقیقه در روز ورزش کنند. پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری برای پایین آمدن فشار خون خانم‌های باردار بسیار مفید است. پس حداقل سه بار در هفته و هر دفعه 30 دقیقه ورزش کنید. 

اگر فشار خون پایینی دارید می‌توانید با رژیم غذایی مناسب فشار خود را متعادل کنید تا دوران بارداری راحتی را سپری کنید و در وضعیت سالمی باشید.

تغذیه مناسب برای مادران با فشار خون پایین:

• غذاهایی که ویتامینB12 دارند مثل: گوشت و تخم مرغ
• غذاهای نمکی میل کنید. 
• آب زیاد بنوشید.
• ویتامین B5 بخورید. مثل: قارچ، آووکادو، دانه آفتابگردان، کدو، ذرت و... 
• در رژیم خود اسید فولیک بگنجانید. 
• غذاهای غنی از B1 مثل: جو دو سر، کتان، برنج قهوه‌ای، کلم پیچ، گل کلم و... بخورید. 
• ویتامین C و بیوفلاونوئید و پروتئین مصرف کنید. 
• سعی کنید در روز 20 دقیقه پیاده روی داشته باشید و از ورزش‌های سخت دوری کنید.