نکات مهم در مورد مسواک زدن کودکان

نکات مهم در مورد مسواک زدن کودکان

دندان و حفظ سلامت آن یکی از جنبه های مهم در سلامتی جسمانی و بخش مهمی از فرایند رشد و نمو کودکان است. کودکان در یک سالگی صاحب دندان می شوند و از همان دوران بایستی مراقبت از دندانهای کودکان را شروع کنیم و این امر مستلزم آشنایی با نکات مهم در ارتباط با سلامت دندان ها و بهداشت مربوط به آنهاست.

فروشگاه لباس کودک سنجاقک کوچولو هپی لند فروشگاه توی توی - toytoy ویتانا

یکی از نکات مهم برای مراقبت از سلامت دندانهای کودکان این است که نباید اجازه دهید مواد و غذاهای شیرین برای مدت زیادی روی دندانها بمانند. بخصوص در هنگام شب زمانی که بطری شیر یا آبمیوه و یا شیر خشک، یا حتی شیر مادر در دهان کودک است این اتفاق می افتد و مواد بر روی دندان ها رسوب کرده و زمینه پوسیدگی دندان ها را فراهم می آورد. بنابراین برای جلوگیری از این مساله بهتر است اگر که کودک شما عادت دارد که هنگام خواب بطری در دهانش باشد حداقل بطری را با آب پر نمایید.
مسواک زدن و تمیز کردن دندان کودکان اغلب با مشکلات و دردسرهایی همراه است همراهی نکردن کودکان و لجبازی کردن آنها و یا دچار تهوع شدن در هنگام مسواک زدن از جمله این دردسرها هستند. 
بیشتر سعی والدین باید بر این باشد که اهمیت توجه به بهداشت دهان و دندان را از دوران کودکی برای کودک خود آموزش داده و روشن کنند و با استفاده از روشهای مختلف آنها را تشویق به رعایت بهداشت دندانها نمایند. مراقبت و رعایت اصول بهداشتی باعث رشد صحیح لثه ها شده. ایجاد نظم و ترتیب صحیح در دندان ها از نتایج دیگر رعایت این اصول است.

بهترین سن برای مسواک زدن کودکان  

بهتر است مراقبت از دندان های کودکان حتی پیش از بیرون آمدن دندان های شیری آنها شروع شود و روزانه یک الی دوبار با استفاده از گاز و استریل و دستمال مرطوب پاکسازی شوند با این کار می توانید از تجمع میکروب ها که موجب ایجاد پوسیدگی دندان ها می شوند پیشگیری کنید. هم چنین در کودکانی که ارتودنسی انجام داده اند بایستی توجه ویژه ای نسبت به مراقبت از دندانها انجام داد. پاکسازی دهان قبل از روئیدن دندانها در کودکان علاوه بر رعایت بهداشت دهان می تواند به عنوان عادتی برای تمیز کردن دندانهای جلویی پس از روئیدن شود.

نمی توان سن دقیقی و مشخصی را برای مسواک زدن به صورت مستقل برای کودکان تعیین نمود. مهارت دستی در بین کودکان حتی کودکان هم سن و سال نیز دارای تفاوت های زیادی است. استعداد رنگ کردن بین خطوط یک محاسبه غیر دقیق برای سنجش میزان مهارت دستی کودکان محسوب می شود. بدین معنی که اگر کودک شما توانست تصاویر را بدون اینکه از حاشیه خارج شود رنگ آمیزی نماید دارای مهارتی قابل قبول است. ولی با این وجود هم محول کردن انجام اعمال مربوط به بهداشت دندان به خود کودک منطقی نیست و والدین حتما بایستی نقش نظارتی خود را در این مورد انجام دهند.
تا سن سه یا  چهار سالگی باید والدین عمل مسواک زدن برای کودکان را انجام دهند. اگر کودک مقاومت می کند باید خلاقانه رفتار کنید و با استفاده از ترفندهای مختلف و خلاقانه کودک را به مسواک زدن ترغیب نمایید. می توانید کار انتخاب مسواک و خمیر دندان را به خود کودک بسپارید و از خمیر دندان هایی با طعم های مختلف استفاده کنید. 

مسواک مناسب برای کودکان

مسواک مناسب برای کودک باید دارای سری کوچک و دسته ای پر حجم باشد. برای جلوگیری از آسیب دیدن بافت لثه و دندان هم باید الیاف موهای نایلونی مسواک نرم باشند.

نحوه صحیح مسواک زدن کودکان 

زاویه 45 درجه از خط لثه بهترین حالت برای مسواک زدن است که طول حرکت آن بسیار کوتاه می باشد. حرکت کردن در طول خط لثه موقع مسواک زدن باعث ایجاد ساییدگی در لثه ها می شود. در نحوه صحیح مسواک زدن بایستی مسواک را به صورت ملایم در جهت بالا و پایین دندان جابجا کرد. حرکت انجام شده در زمان مسواک زدن باید حرکتی دایره وار بوده و به صورت عمودی باشد نه به شکلی افقی. این کار باید در دنداهای جلویی، عقبی و بالایی و هم چنین روی سطح زبان کودک انجام گیرد.
حتی اغلب افراد بالغ نیز مسواک زدن را از یک نقطه خاص شروع می کنند. بهتر است مسواک زدن را از نقطه های مختلف شروع نمایید تا در تمیز کردن نقطه دیگر تنبلی نکنید. چنانچه کودک شما به تنهایی مسواک می زند و طبق عادت از یک نقطه شروع می کند، در این صورت اغلب بخاطر صرف انرژی زیاد برای آن نقطه، نهایتا برای نقطه آخر تنبلی خواهد کرد. پس باید به کودک خود آموزش دهید تا مسواک زدن را از نقاط مختلف شروع نماید.
اغلب شستن دیواره های داخل دندان که در تماس مستقیم با زبان هستند در هنگام مسواک زدن فراموش می شوند. پلاک های دندانی پنهان در این نواحی نیز بایستی تمیز شوند. پشت دندان جلویی معمولا نقطه پنهانی است که در اغلب موارد فراموش می شود بنابراین سعی کنید برای مدتی شروع مسواک زدن از این نقطه را به کودکتان عادت بدهید.

آموزش روش صحیح مسواک زدن

ابتدا مسواک را با زاویه 45 درجه گرفته و آن را در امتداد خط لثه و به صورت عمودی بکشید. در حین مسواک زدن بایستی سر مسواک هم با سطح دندان ها و هم با لثه ها در تماس باشد.
با استفاده از حرکات افقی مسواک سطح خارجی دندان ها را به سمت عقب و جلو و حرکت چرخشی مسواک تمیز نمایید، در هر بار یک گروه 2 تا 3 تایی از دندان ها را با این روش تمیز کنید.
نحوه قرار گرفتن مسواک باید با زاویه 45 درجه نسبت به خطوط لثه و سطح دندان ها باشد و به شکل مشابهی سطح داخلی دندان ها نیز با استفاده از حرکات چرخشی و حرکت عقب به جلوی مسواک تمیز شود.
با چرخاندن مسواک نیمه جلویی مسواک را پشت دندان های جلویی قرار داده و با حرکت عقب به جلو مسواک این قسمت را تمیز نمایید.
سر مسواک را روی دندان های آسیاب گذاشته و این قسمت را نیز به آرامی با حرکت دادن مسواک به عقب و جلو تمیز کنید. برای اینکه زبان را از باکتریهای بدبو تمیز نمایید مسواک را روی سطحی عقبی زبان گذاشته و به جلو بکشید.

بهترین روش برای تمیز کردن دندان های کودک

زمانی که هنوز اولین دندان های کودکتان در حال روئیدن است، بهتر است آنها را با استفاده از حوله مرطوب یا یک تکه گاز پانسمان تمیز کنید. در حدود 18 ماهگی که دندان های آسیاب عقبی کودک درآمدند با استفاده از فرچه نایلونی نرم دو طرفه داخلی و خارجی دندانها را به آرامی روزی دوبار مسواک بزنید. 

اثرات فلوراید برای کودک و مزایا و مضرات آن

فلوراید سبب افزایش مقاومت مینای دندان در مقابل پوسیدگی می شود و به رشد دندان های دائمی کمک می کند و میزان اسید تولید شده بوسیله باکتری های موجود در دهان را کاهش می دهد، یک عامل ضد باکتریایی بوده و به باکتری های تجمع یافته در سطوح دندان حمله می کند.
با وجود این مزایا، فلوراید بایستی در کودکان زیر سه سال با احتیاط مصرف شود. چون کودکان در این سن توانایی تف کردن ندارند با قورت دادن خمیر دندان میزان دوز روزانه فلوراید در آنها بالا می رود. به همین جهت امکان دارد مصرف بیش از حد این ماده در طولانی مدت باعث بروز عوارضی در کودک شود. ایجاد لکه های سفید روی دندان ها از جمله این عوارض هاست که  فلورسیس نامیده می شوند.

مسواک و خمیر دندان مناسب برای کودکان

اولین اقدام برای پیشگیری از پوسیدگی و بیماریهای لثه ای از بین بردن و پاک کردن پلاک های دندانی در سطوح مختلف دندان هاست و انجام موثر این عمل فقط بوسیله مسواک صورت می گیرد. بنابراین انتخاب یک مسواک مناسب که بتواند عمل فوق را بخوبی انجام دهد خیلی مهم خواهد بود.
مسواک طبی و مناسب برای کودکان باید دارای مشخصات زیر باشد:

• مواد تشکیل دهنده مسواک بی ضرر بوده و دسته مسواک به راحتی در دست جای بگیرد.
• عرض مسواک یک سانتی متر و طول قسمت مویی آن حدود 3 سانتیمتر باشد.
• تعداد کلاف های موئی یا نایلونی مسواک حدود 20 تا 40 کلاف به نسبت بزرگی یا کوچکی مسواک باشد.
• در هر کلاف تعداد رشته های نایلونی یا موئی به نسبت نرمی یا زبری موهای مسواک در حدود 20 تا 40 رشته می باشد که تعداد این رشته ها در مسواک های نرم بیشتر است.
• نوک موهای مسواک نباید نوک تیز و ساینده باشند.

خمیر دندان مناسب برای کودکان

مواد اصلی و عمده تشکیل دهنده خمیر دندان ها شامل:

1. مواد ساینده جهت پاکسازی و تمیز کردن دندان ها.
2. مواد صابونی جهت تمیز کردن دندانها با ایجاد کف و سهولت در حرکت مسواک.
3. اسانس و مزه های مختلف به منظور خوش طعم کردن خمیر دندان که اغلب نعنا و پونه است.
4. رنگ که عامل تنوع در رنگ خمیر دندان هاست.
5. مواد روغنی مانند گلیسیرین و در نهایت مواد غلیظ کننده که به خمیر دندان حالت خمیری و غلظت مناسب را می دهد. مواد ساینده یکی از مواد مهم تشکیل دهنده خمیر دندان هاست. در صورتی که مواد ساینده و پاک کننده ضعیف و نرم و ملایم باشند دندان ها بخوبی پاک نخواهند شد.

از سوی دیگر در صورتی که خیلی قوی و زبر و ساینده باشند موجب فرسایش دندان ها شده و سپس به حساسیت آنها می انجامد. خمیر دندان ها براساس مواد تشکیل دهنده و موارد مصرف به سه گروه اصلی تقسیم می شوند:

• خمیر دندان های فلوراید دار: اثر این دسته از خمیر دندان ها کاهش دادن پوسیدگی در دندان هاست. براساس مطالعات انجام شده مصرف طولانی مدت این خمیر دندان ها و از دوران کودکی می تواند حدود 44 درصد میزان پوسیدگی در دندان ها را کاهش دهد بنابراین سهم بزرگی در پیشگیری از پوسیدگی دندان ها دارند.
• خمیر دندان های سفید کننده: این نوع از خمیر دندان ها حاوی مواد ساینده و پاک کننده صابونی و قوی می باشند که موجب تمیزی و سفیدی و ایجاد شفافیت در دندان ها می گردند. استفاده از این خمیر دندان ها معمولا برای دندان های سالم و قوی مناسب هستند ولی در دندان های دچار پوسیدگیهای متعدد و با مینای ضعیف مناسب نمی باشند.
• خمیر دندان های کاهش دهنده حساسیت دندان: این گونه از خمیر دندان ها اثر کاهشی در حساسیت دندانی بویژه حساسیت طوق دندان ها را بر عهده دارند. 

با توجه به موارد ذکر شده در صورتی که تمیز و پاک کردن دندان ها مد نظر باشد خمیر دندان های سفید کننده و اگر که هدف کاهش پوسیدگی باشد خمیر دندان های فلوراید دار و نهایتا در موارد حساسیت شدید دندان ها بایستی از خمیر دندان های ضد حساسیت استفاده شود. با توجه به نکات بالا خمبر دندان مناسبی برای کودکان خود انتخاب کنید.

شاید برای شما هم سوال باشد

1. از چه سنی اولین ارزیابی و مراقبت سلامت دندان های کودکان توصیه می شود؟

   مراقبت ها می تواند حتی به قبل از بارداری نیز معطوف شود در خصوص رعایت نکات مهم تغذیه ای و مراقبت های دیگری که مادر بایستی انجام دهد. ولی درباره کودک محدوده ی یک سالگی، یعنی زمانی که دندان ها شروع به روئیدن می کنند.

2. چگونه می توان کودکان را تشویق به مسواک زدن کرد؟

   اگر که والدین خود به مسواک زدن مقید باشند و هم چنین این کار را برای کودک نیز به صورت مداوم انجام دهند کودک نیز به این امر حساس شده و تشویق به مسواک زدن می شود. به علاوه اگر که والدین ساعت مشخصی را برای مسواک زدن در نظر بگیرند و طبق آن عمل کنند این روند می تواند یک آموزش نظم پذیری برای کودک نیز باشد.

3. روزانه چند بار مسواک زدن برای دندان های کودکان توصیه می شود؟

   در کل دوبار در روز یک نوبت قبل از خواب و یکبار صبح ها بعد از خواب کافی خواهد بود.

4. تعویض مسواک هر چند یکبار توصیه می شود؟

   معمولا 3 الی 6 ماه یکبار. هر موقع که موهای مسواک فرم شان تغییر کرده و از حالت صاف بودن خارج شد یا در مورد مسواک های رنگی در صورتی که رنگ مسواک محو شد باید مسواک تعویض شود.

5. مصرف دهانشویه فلوراید دار برای کودکان از چه سنی توصیه می شود؟

   نباید زیر شش سال استفاده شود چون هم ممکن است توسط کودک بلع شود و هم اینکه حاوی افزودنی است برای همین توصیه نمی شود.