از ویتامین A و خطرات کمبود آن در بدن به طور کامل آشنا شوید

از ویتامین A و خطرات کمبود آن در بدن به طور کامل آشنا شوید

همان‌طور که می‌دانید انواع ویتامین‌ها مانند ویتامین دی برای بدن بسیار ضروری هستند اما در میان این ویتامین‌ها، ویتامین A یکی از ضروری‌ترین و مهم‌ترین ویتامین‌های بدن می‌باشد که کمبود آن می‌تواند موجب بروز مشکلاتی همچون بروز چین و چروک پوست، خشکی پوست و مشکلات بینایی شود. 
از مهم‌ترین خواص ویتامین آ برای بدن می‌توان به حفظ سلامت پوست، تقویت بینایی، کمک به رشد استخوان‌ها و دندان‌ها، بهداشت باروری و عملکرد مناسب سیستم ایمنی بدن اشاره کرد.

اگر بدن شما دچار کمبود ویتامین a باشد مشکلاتی همچون خشکی چشم، ریزش مو زیاد، افزایش حساسیت، شب کوری و بروز عفونت رخ می‌دهد. شما ویتامین a را می‌توانید از طریق قرص ویتامین a و همچنین منابع غذایی این ویتامین که شامل انواع سبزی‌جات، میوه‌جات و غذاها می‌شوند جذب بدن کنید.
در ادامه این مقاله شما را با ویتامین a و خواص مهم آن بیشتر آشنا می‌کنیم. یادتان باشد که مصرف ویتامین‌ها را جدی بگیرید.

ویتامین a چیست؟

ویتامین a از دسته ویتامین‌های محلول در چربی است که از مواد مغذی همچون رتینال، رتینول و استات رتینیل و از دو نوع مختلف یعنی نوع حیوانی و نوع گیاهی تشکیل شده است. 

• نوع اول آن که رتینول نام دارد در محصولات لبنی، گوشت مرغ، گوشت قرمز و دیگر مواد غذایی یافت می‌شود. ویتامین a از طریق این گروه مستقیما جذب بدن می‌شود.
• نوع دوم ویتامین a کاروتنوئیدها هستند که به صورت رنگ دانه در خوراکی‌های گیاهی وجود دارند. این ویتامین بیشتر در میوه و سبزیجات نارنجی رنگ مانند هویج یافت می‌شود.

توجه داشته باشید که بدن انسان برای جذب ویتامین a به هر دو نوع آن یعنی رتینول و کاروتنوئیدها نیاز دارد.

خواص ویتامین آ

1. سلامت چشم‌ها با ویتامین آ
ویتامین a خود یکی از قسمت‌های چشم است که به صورت پروتئینی که جذب نور را بر عهده دارد در چشم است. علاوه بر آن وجود ویتامین a برای سلول‌های غشای قرنیه واجب است. بنابراین می‌توان گفت که ویتامین a نقش مهمی در سلامت چشم‌ها دارد. 
اگر شما دچار شب کوری یا ضعف بینایی در شب باشید باید بدانید که این عامل یکی از نشانه‌های کمبود ویتامین a در بدن است. یکی از خواصی که ویتامین a دارد جذب نور توسط چشم است که همین امر موجب می‌شود که شما به راحتی در شب ببینید. البته کمبود شدید این ویتامین در بدن می‌تواند موجب کوری نیز شود. 
برخی از افراد تصور می‌کنند که با مصرف ویتامین a می‌توانند بینایی خود را بهبود بخشند اما اشتباه می‌کنند، مصرف بیش از حد ویتامین a نمی‌تواند موجب برطرف شدن مشکلات بینایی شما شود و برای برطرف کردن این مشکلات باید از لنز یا عینک استفاده کنید.

2. محافظت آنتی اکسیدانی با ویتامین آ
ویتامین‌های آ، سی و ای در دسته ویتامین‌های آنتی اکسیدانی قرار می‌گیرند. با توجه به این موضوع می‌توان گفت که ویتامین a قابلیت این را دارد که سلول‌های بدن را در مقابل مواد سمی، آسیب‌های سرطان‌زا و آسیب‌های اکسیداتیو محافظت کند. طبق تحقیقات انجام گرفته نشان داده شده است که ویتامین a قابلیت این را دارد که در بدن با سلول‌های سرطانی مقابله کند. البته در کنار این تحقیق تحقیقات دیگری هم انجام گرفته شده که نشان داده‌اند مصرف بیش از حد ویتامین a موجب کاهش خطر سرطان نمی‌شود. همچنین طبق دیگر تحقیقات انجام گرفته نشان داده شده است که مصرف سبزیجات و میوه‌جات می‌تواند موجب کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه شوند. اما تا به حال برای کاهش خطر ابتلا به سرطان با مصرف مکمل‌های ویتامین a جوابی قطعی پیدا نکرده‌اند.

3. رشد سلولی با ویتامین آ
ویتامین a برای رشد و تشکیل سلول‌های جدید ضروری است. بنابراین باید بدانید که ویتامین a برای تشکیل اندام و رشد جنین بسیار لازم می‌باشد. باید مقدار کافی ویتامین a به خانم‌های باردار، کودکان و نوزادان برسد. البته خانم‌هایی که باردار هستند باید توجه داشته باشند که مصرف زیاد ویتامین a می‌تواند موجب نقص جنین در زمان‌های بارداری شود، بنابراین نکته مهم این است که خانم‌های باردار در مصرف ویتامین آ نباید زیاده روی کنند. اگر قصد مصرف مکمل‌های ویتامین a را داشتید ابتدا باید با پزشک خود مشورت کنید.

4. سلامت سیستم ایمنی بدن با ویتامین آ
طبق تحقیقات انجام گرفته نشان داده شده است که ویتامین a برای افزایش سلامت سیستم ایمنی بدن واجب است. طبق این تحقیقات می‌توان گفت که ویتامین a در سیستم ایمنی بدن می‌تواند موجب کمک به تولید سلول‌ها، فعال سازی لنفوسیت و تولید آنتی بادی شود. علاوه بر این موضوع کمبود این ویتامین در بدن می‌تواند موجب بروز عفونت و همچنین بروز نقص در سیستم ایمنی بدن شود. توجه داشته باشید که کمبود ویتامین a در برخی از نوزادان و کوکان ممکن است که باعث بروز اسهال و مشکلات تنفسی در آن‌ها شود.

5. کاهش جوش و آکنه با ویتامین آ
جوش صورت و آکنه یکی از مشکلات بزرگی است که بسیاری از خانم‌ها و همچنین آقایان از آن گلایه دارند. آکنه به دانه‌های سیاه و دردناکی گفته می‌شود که بر روی پوست صورت نمایان می‌شوند. در طی تحقیقات انجام گرفته با این که رابطه مستقیم آکنه با کمبود ویتامین a مشخص نشده است اما نشان داده شده است که کمبود این ویتامین در بدن می‌تواند موجب بروز آکنه بر روی پوست صورت شود و با مصرف کافی ویتامین a می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد.

6. ویتامین a برای مو
ویتامین a برای پوست و موی سر بسیار ضروری و مفید است. این ویتامین با تولید مقدار کافی چربی در پوست سر می‌تواند از خشکی مو و پوست سر جلوگیری کند. آنتی اکسیدان‌های موجود در این ویتامین قابلیت تنظیم ترشح روغن پوست سر را بر عهده دارند و می‌توانند موجب افزایش سلامت پوست سر شوند.
از دیگر قابلیت‌های ویتامین a می‌توان به کاهش شوره سر و اشاره کرد. این ویتامین با تنظیم تولید چربی پوست سر قابلیت کاهش لایه‌های شوره سر را دارد.

7. سنگ دستگاه ادراری با ویتامین آ
بسیاری از افراد از مشکلات صفرا، کلیه و سنگ در دستگاه ادراری رنج می‌برند. در این نواحی از بدن این سنگ‌های کوچک می‌تواند موجب تهوع و استفراغ شوند که شما با مصرف ویتامین a می‌توانید از تشکیل این سنگ‌ها جلوگیری کنید.

8. درمان دیابت نوع 2 با ویتامین آ
یکی از مواد موجود در ویتامین a، رتینوئیک اسید است، این ماده قابلیت نرمال کردن قند خون در افراد مبتلا به دیابت را بر عهده دارد که می‌تواند موجب کنترل دیابت نوع 2 شود.

9. افزایش سلامت دندان‌ها با ویتامین آ
همانطور که می‌دانید تمامی دندان‌ها از ماده سختی به نام عاج تشکیل شده‌‌اند. ویتامین a نیز که برای این امر بسیار ضروری است می‌تواند موجب افزایش استحکام این عاج‌ها شود.

10 .کاهش نشانه‌های کشیدگی پوست
یکی دیگر از فواید ویتامین a برای پوست کاهش نشانه‌های کشیدکی پوست است. ویتامین آ می‌تواند موجب تولید سلول‌های جدید پوستی شود و این سلول‌ها را با سلول‌های مرده پوست جایگزین کند.

عوارض کمبود ویتامین a در بدن

کمبود ویتامین a می‌تواند به دلیل رژیم غذایی نادرست و یا موانعی که می‌توانند موجب کاهش جذب ویتامین a شوند اتفاق بی‌افتد. علاوه بر این موضوع اگر شما در برابر مواد شیمیایی سمی قرار بگیرید این مواد می‌تواند موجب از بین رفتن ویتامین a در بدن شوند.

از عوارض کمبود ویتامین a در بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شب کوری
• مشکلات باروری
• خطر ابتلا به بسیاری از عفونت‌ها مانند عفونت شکم، گلو و سینه
• آبسه گوش
• کوفتگی
• هیپرکراتوز فولیکولار که موجب خشکی پوست می‌شود.
• کاهش وزن
• بی‌خوابی
• تاخیر رشد در کودکان

مشکلاتی که در اثر کمبود ویتامین a رخ می‌دهند

1. کاهش سلامت چشم با کمبود ویتامین آ
همان طور که متوجه شدید ویتامین a برای چشم بسیار ضروری است و کمبود آن می‌تواند موجب ضخیم شدن قرنیه و از بین رفتن بینایی شود. اگر فرد دچار کمبود ویتامین a باشد نوعی بیماری به نام بیماری کراتو مالاسیا برای او رخ می‌دهد که موجب تحت تاثیر قرار گرفتن هر دو چشم می‌شود. کمبود ویتامین a در بدن می‌تواند به دلیل رژیم غذایی نادرست، اختلال در جذب ویتامین a و یا مشکلات سوخت و سازی در بدن رخ دهد. 
از نشانه‌های بروز این بیماری می‌توان به خشکی شدید چشم و شب کوری اشاره کرد. اگر شما با مشاهده علائم اولیه از تشدید این بیماری جلوگیری نکنید کم کم دچار تاری دید و چروک قرنیه می‌شوید. همچنین اگر این مشکلات را به درستی درمان نکنید ممکن است که مشکلات بیشتری مانند پارگی، عفونت و یا تخریب بافت قرنیه رخ دهد که این امر در نهایت موجب از بین رفتن بینایی فرد می‌شود.

2. خشکی پوست با کمبود ویتامین آ
همانطور که گفته شد ویتامین a در ترمیم و ساخته شدن سلول‌های پوستی نقش مهمی دارد علاوه بر این موضوع این ویتامین می‌تواند التهاب ناشی از مشکلات پوستی را برطرف کند.
اگر شما به میزان کافی به بدن خود ویتامین a نرسانید ممکن است که مشکلات پوستی و همچنین اگزما برای پوست شما رخ دهد. در صورت بروز اگزما پوست شما دچار خارش و التهاب می‌شود که شما با مصرف قرص ویتامین a می‌توانید این مشکل را برطرف کنید.
توجه: مشکلات پوستی همچنین خشکی پوست ممکن است که به دلایل مختلفی رخ دهد اما یکی از دلایل بروز خشکی پوست کمبود ویتامین آ در بدن است.

3. شب کوری در زنان باردار با کمبود ویتامین آ
خانم هایی که باردار هستند در سه ماه آخر دوران بارداری خود باید میزان بیشتری ویتامین a مصرف کنند زیرا در صورت کمبود این ویتامین خانم های باردار ممکن است موجب شب کوری شوند.

4. عفونت تنفسی با کمبود ویتامین آ
ویتامین a برای تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مهم است اگر این ویتامین در بدن چند باشد ممکن است که عفونت های تنفسی برای افراد رخ دهد. همچنین باید بدانید که یکی از نشانه های کمبود ویتامین a در کودکان که بسیار رایج است تاخیر در رشد آن ها است. علاوه بر این موضوع باید بدانید که آمار مرگ و میر در کودکانی که دچار کمبود شدید ویتامین a هستند به بیش از 50% میرسد.

5. التیام دیرتر جای زخم با کمبود ویتامین آ
از دیگر مشکلات کمبود ویتامین a در بدن می‌توان به ترمیم دیرتر زخم‌های بدن ناشی از آسیب و جراحت اشاره کرد. با توجه به این که ویتامین آ برای تشکیل کلاژن پوست نقش بسیار مهمی دارد افراد باید میزان مناسبی ویتامین a به بدن خود برسانند. طبق تحقیقات انجام گرفته نشان داده شده است که قرص ویتامین a و آمپول آن می‌تواند موجب تقویت پوست شوند. همچنین در ادامه این تحقیقات که بر روی موش‌ها انجام گرفته شده است نشان داده شده است که ویتامین a در تشکیل کلاژن پوست نقش بسیار مهمی دارند و این ویتامین می‌تواند مانع بروز زخم‌های ناشی از دیابت شود. 
در تحقیقاتی که بر روی انسان انجام گرفته است نتایج به همان صورت است، طبق این تحقیق مردان مسنی که جای زخم خود را با کرم موضعی ویتامین a پوشانده‌اند، پوست 50% بیشتر آن‌ها نسبت به سایر افراد التیام بهتری یافته است.

عوارض مصرف بیش از حد ویتامین a

• افزایش شکنندکی ناخن‌ها
• تغیرات پوستی مانند ترک خوردن، خارش، افزایش حساسیت به نور خورشید
• تغیرات موها مانند چربی مو و ریزش مو
• تغیرات بینایی و دوبینی
• درد استخوان، ضعیف شدن استخوان یا تورم استخوان
• سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ
• بیماری زبان
• دشواری در وزن گرفتن
• کاهش اشتها
• یرقان
• بیماری کبد
• تغییرات هوشیاری مانند خواب آلودگی و خستگی
• کج خلقی

چه کسانی در خطر کمبود ویتامین a قرار دارند؟

• نوزادان
• زنان باردار و شیرده در کشور های درحال توسعه
• نوزادان و کودکان در کشور های درحال توسعه
• افراد مبتلا به فیبروز کیستی
• افرادی که داروهای کاهش وزن مصرف میکنند.

چه مقدار ویتامین a نیاز داریم؟

1. کودکان 1 تا 3 سال: روزانه 300 میکرو گرم
2. کودکان 4 تا 8 سال: روزانه 400 میکرو گرم
3. کودکان 9 تا 13 سال: روزانه 600 میکرو گرم
4. نوجوانان 14 سال به بالا: روزانه 700 میکرو گرم 
5. خانم های زیر 50 سال: روزانه 700 میکرو گرم
6. مردان زیر 50 سال: روزانه 900 میکرو گرم

خانم‌های باردار و شیرده: نیاز بیشتری به مصرف روزانه ویتامین a دارند. میانگین آن 750 تا 770 میکرو گرم در روز است.

جلوگیری از کمبود ویتامین a

اگر قصد جلوگیری از کمبود ویتامین a را دارید باید روزانه به طور منظم مواد غذایی که سرشار از ویتامین a هستند را مصرف کنید. البته اگر علائم کمبود ویتامین a را در بدن خود مشاهده کردید ممکن است که مشکل و یا بیماری داشته باشید که موجب جلوگیری از جذب ویتامین a در بدن شده است که در این صورت شما باید نزد پزشک بروید و مشکل خود را با او در میان بگذارید.

مواد غذایی و منابع ویتامین a

• جگر گاو غنی از ویتامین آ

جگر گاو یک از مواد غذایی است که سرشار از ویتامین a است علاوه بر آن این خوراکی می‌تواند موجب تقویت سیستم دفاعی بدن نیز شود. جگر گاو علاوه بر ویتامین a سرشار از ویتامین B2، ویتامین B12، مس، پروتئین، آهن و فولات نیز است. بنابراین می‌توان گفت که این خوراکی برای بدن بسیار مفید است.

• اسفناج غنی از ویتامین آ

بسیاری از سبزیجات برگ‌دار تیره رنگ مانند اسفناج سرشار از ویتامین a هستند. علاوه بر این موضوع این سبزیجات می توانند منیزیم و آهن مورد نیاز بدن را نیز تامین کند و موجب تقویت بدن شوند.

• هویج غنی از ویتامین آ

هویج سرشار از بتاکاروتن است. هویج علاوه بر اینکه سرشار از ویتامین a می‌باشد مقادیر زیادی فیبر نیز دارد. از این رو می‌توان این خوراکی را یکی از ماده‌های غذایی مفید شناخت. شما این خوراکی را می‌توانید به صورت میان وعده به تنهایی یا به همراه انواع سالاد مصرف کنید.

• سیب زمینی شیرین و کدو تنبل غنی از ویتامین آ

کدو تنبل و سیب زمینی شیرین حاوی مقدار زیادی ویتامین a هستند. این دو خورراکی می‌توانند موجب افزایش سلامت قلب و کلیه شوند. شما سیب زمینی شیرین و کدو تنبل را می‌توانید به عنوان دسر و هم به عنوان غذا مصرف کنید.

• طالبی غنی از ویتامین آ

از دیگر مواد غذایی که سرشار از ویتامین آ است می‌توان به طالبی اشاره کرد. طالبی علاوه بر ویتامین a سرشار از آنتی اکسیدان و ویتامین c نیز است. با توجه به این موضوع این میوه قابلیت این را دارد که سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. شما این میوه را به روش‌های مختلفی می‌توانید مصرف کنید. به عنوان مثال در فصل تابستان که هوا گرم است می‌توانید یک لیوان آب طالبی خنک مصرف کنید و یا این که میوه را به قطعات کوچکی تقسیم کنید و آن را در طول روز مصرف کنید.

• برگه زردآلو غنی از ویتامین آ

برگه زردآلو یکی دیگر از خوراکی‌های سرشار از ویتامین a است. اما باید توجه داشته باشید که در مصرف این خوراکی نباید زیاده‌ روی کنید زیرا کالری بالایی دارد. البته برگه زردآلو به غیر از ویتامین a سرشار از ویتامین دی نیز است.

• لوبیا چشم بلبلی و نخود غنی از ویتامین آ

از حبوبات سرشار از ویتامین a می‌توان به لوبیا چشم بلبلی و نخود اشاره کرد که شما این دو حبوبات را می‌توانید در سالاد، انواع سوپ و بسیاری از غذاها به کار ببرید.

• هندوانه، گریپ فروت، انبه غنی از ویتامین آ

این سه میوه سرشار از ویتامین a هستند و می‌توانند موجب افزایش سلامتی بدن شوند شما این میوه‌ها را می‌توانید به صورت معمولی و یا آب میوه مصرف کنید. علاوه بر آن این میوه‌ها را می‌توانید در سالاد نیز به کار ببرید.