مکان‌های دیدنی و تفریحی شهر یزد

مکان‌های دیدنی شهر زیبای یزد

شهر یزد در نزدیکی مرکز ایران واقع شده است. این شهر زیبا در سال 1396 به ثبت جهانی رسید. در این شهر کویری مکان‌های دیدنی بسیاری وجود دارد که همه ساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی برای دیدن این جاذبه‌ها به یزد سفر می‌کنند.

برای آشنایی با این جاذبه‌های گردشگری در شهر یزد با ادامه این مطلب همراه شوید:

مسجد جامع یزد

یکی از برترین آثار معماری ایران مسجد جامع یزد است. مسجد جامع دارای تزیینات و متعلقات چشم گیر و زیبایی می‌باشد که صاحب بلندترین مناره‌های جفتی جهان هم هست. این شاهکار معماری در قرن نهم هجری قمری از ترکیب سه مسجد قدیمی در دوره‌های متفاوت در طول صد سال بنا گشته و در دوره قاجار به وسعت ده هزار متر مربع به شکل امروزی که نظاره‌گر هستید ساخته شده است. گفتنی است که عکس مسجد جامع در قدیم پشت اسکناس های 20 تومانی چاپ شده است.

معماری مسجد جامع یزد

مسجد جامع دارای گنبدی خوابیده، سردری بلند و رفیع و همچنین کاشی‌کاری زیبا و خاصی می‌باشد که هر بازدید کننده‌ای چه ایرانی و چه خارجی از این زیبایی بسیار لذت می‌برد. 
هنگامی که وارد خیابان مسجد جامع می‌شوید، می‌توانید از دور نظاره گر مسجد جامع و مناره‌هایی که به آسمان کشیده‌ شده‌اند باشید. گفتنی است که مناره‌ها با یکدیگر فرق دارند. مناره سمت راست دارای دو مسیر پلکانی مستقل می‌باشد. کاشی کاری روی مناره‌های بلند تحسین برانگیز است. ارتفاع مناره‌های مسجد جامع 52 متر و قطر هر یک از آن ها 8 متر می‌باشد.

داستان مناره‌های مسجد جامع

داستان محلی‌ها از ساخت مناره‌ها شنیدنی می‌باشد. یک روز استاد و شاگردی با یکدیگر قرار می‌گذارند که هر کدام یکی از مناره‌ها را بسازند و بدون اینکه حتی یکدیگر را نگاه کنند نتیجه ساخته‌هایشان را با یکدیگر مقایسه کنند. هر دو مناره بسیار زیبا و فوق العاده‌ای می‌سازند، اما مناره‌ای که شاگرد ساخت، همان مناره سمت راست می‌باشد که دارای دو پلکان است، درحالی که مناره استاد دارای پلکان یک طرفه است و همان موقع استاد زبر دست از این موضوع ناراحت می‌شود و خود را از همان مناره به پایین می‌‌اندازد.

ایوان مسجد جامع یزد

هنگامی که از درب ورودی اصلی که از چوب گردو ساخته شده است و دارای ارتفاع 4.5 متر می‌باشد وارد هشتی و یا کریاس می‌شوید انگار به موزه کتیبه قدم گذاشته‌اید چون کتیبه‌هایی از سنگ و کاشی که بر روی آن‌ها وقف نامه و فرامین حکومتی نوشته شده‌اند همگی یک‌جا در آنجا نصب هستند.
در ادامه وارد صحن بزرگ و مستطیل شکل مسجد می‌شوید که وسط آن سکوی نسبتا بزرگی تعبیه شده است. این مکان مخصوص نمازگزارانی بوده که می‌خواستند در شب‌های مهتابی تابستان روی صحن و دور از رفت و آمد دیگران نماز بخوانند و به عبادت بپردازند، به همین علت این سکو، به سکوی مهتابی معروف شده است. 
به سمت ایوان رفیع و بلند مسجد جامع که حرکت کنید، بر روی سقف ایوان مسجد جامع، 99 اسم از اسامی خداوند به صورت خط کوفی نوشته شده است. «إِنَّ لِلَّهِ» در ابتدا نوشته شده است و با نام «الصبور»  خاتمه یافته است و اسامی شامل: «الله، الرحمن، الرحیم، الملک، القدوس، السلام، المؤمن، المهیمن، العزیز، الجبار، المتکبر، الخالق، البارئ، المصور، الغفار، القهار، الوهاب، الرزاق، الفتاح، العلیم، القابض، الباسط، الخافض، الرافع، المعز، المذل، السمیع، البصیر، الحکم، العدل، اللطیف، الخبیر، الحلیم، العظیم، الغفور، الشکور، العلی، الکبیر، الحفیظ، المقیت، الحسیب، الجلیل، الصبور و...» می‌شود.
همچنین بر روی سقف ایوان مسجد جامع، حدیثی از پیامبر اسلام نیز نوشته شده است که به شرح زیر است:
«إِنَّ لِلَّهِ تعالی تِسْعَةً وَ تِسْعِینَ اسْمَا مِائَةً إِلاَّ وَاحِدًا مَنْ أَحْصَاهَا دَخَلَ الْجَنَّةَ:

همانا برای خداوند بلند مرتبه 99 اسم است (صد منهای یک) کسی که آن را حفظ کند (یا بشمارد)، داخل بهشت می‌شود». 
پس از ایوان می‌توانید وارد فضای داخلی مسجد شوید و شاهد کاشی کاری زیبا و فوق العاده‌ای بر روی دیوار و سقف باشید و ببینید به چه ظرافتی روی آجر و کاشی‌ها اسم‌های متبرکه و آیات قرآن نوشته شده است.

بوی تربت در محراب مسجد جامع

یکی از زیباترین و مقدس ترین جای مسجد، مقصوره و یا محراب مسجد جامع می‌باشد. این محراب کاملا از سنگ مرمر ساخته شده است، گفته شده است که محراب را با تربت کربلا و گلاب به جای آب بنا کرده‌اند. برخی از محققان می‌گویند الگویی در رنگ آمیزی کاشی کاری این قسمت وجود دارد تا اگر زمانی نیاز شد معمار بتواند در ترمیم قسمت‌های دیگر از آن استفاده کند. در دو طرف محراب راهرویی باریک با فاصله کمی از هم وجود دارد که به محراب می‌رسد. علت وجود این دو فضا این می‌باشد که خانوم‌ها بتوانند هنگام عبور بدون برخورد با آقایان خود را به امام جماعت برسانند.

گنبد مسجد جامع

بر روی دو پوسته گنبد، نقش گل صابونکی با ظرافت تمام اجرا شده است و دارای 17 متر قطر لایه بیرونی می‌باشد، که باعث شده سازه‌ای محکم و استوار داشته باشد. روی ساقه آن کلمه (الملک لله) به خط کوفی نوشته شده است.
خوابیدگی گنبد یکی از زیباترین بخش‌های مسجد می‌باشد که گردشگران و معماران از آن تعریف می‌کنند. خوابیدگی به معنای این است که به جای قوس های تیز، معمار با ترکیب دو قوس، به یک ترکیب زیبا و فوق العاده دست پیدا کرده است.
در کناره‌های گنبد، شبستان شرقی و غربی قرار گرفته است که می‌توانید از آن‌ها و کاشی کاری زیبای آن نیز دیدن فرمایید. همچنین می‌توانید پس از دیدن شبستان‌ها از گرم‌خانه‌های ضلع شرقی و غربی مسجد هم بازدید فرمایید.

به شبستان شرقی، شبستان شازده هم گفته می‌شود که دارای 48 ستون مستطیلی شکل است که با کاشی‌های شش ضلعی و فیروزه‌ای رنگ پوشیده شده است. گرمخانه ضلع شرقی نو ساز است و توسط هیأت حامیان مسجد ساخته شده است.

در این مسجد نماز جماعت برپا می‌شود و گردشگران و افراد محلی برای خواندن نماز به این مسجد می‌آیند. 
می‌توانید از درب اصلی که وارد شدید از همان درب نیز از مسجد خارج شوید و همچنین از درب‌های دیگر این مسجد که دارای 7 درب ورودی می‌باشد که البته 4 ورودی‌اش باز است استفاده کنید. ورودی‌های دیگر برای این می‌باشند که بتوانید به جاهای دیدنی دیگر شهر یزد بروید و از معماری آن ها هم لذت ببرید.

موزه گنجینه مسجد جامع

درکنار تمام زیبایی‌ها و معماری‌های فوق العاده‌ای که انجام شده است، گنجینه‌های ارزشمندی از آثار تاریخی نیز در این مسجد قرار گرفته است که به آن موزه گنجینه مسجد جامع گفته می‌شود و در شبستان غربی مسجد قرار دارد. این موزه در سال 1393 ه.ش افتتاح شده است و گنجینه 350 اثر از دوران ایلخانی تا زمان معاصر را در خود جای داده است.

مسجد جامع فهرج یزد

مسجد جامع فهرج، عمارتی کهن با قدمتی 1400 سال است که این مسجد تنها مسجدی می‌باشد که از قرن اول هجری در ایران باقی مانده است. منابع تاریخی گفته‌اند که پس از فتح یزد بدست سپاهیان ایران این مسجد بنا گردیده است.

تاریخچه مسجد جامه فهرج یزد

استان یزد، به دلیل آثار تاریخی متعددی که دارد، نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان از شهرت و اهمیت خاصی برخوردار است. تاریخ نویسان و باستان شناسان طبق اطلاعاتی که جمع آوری کرده‌اند قدمت روستای فهرج یزد را حدود 5000 سال تخمین زده‌اند. همچنین باستان شناسان داخلی و خارجی اعتقاد دارند این شهر یکی از نخستین نقاط سکونت ایرانیان می‌باشد که به پهره شهرت دارد. همانطور که گفته شد با توجه به تاریخ کهن این منطقه، حضور آثار و بناهای تاریخی 1000 ساله دور از انتظار نیست.

یکی از عمارات مهم و ارزشمند مسجد جامع فهرج، آب انبار حسینیه می‌باشد. هرکدام از مواردی که گفته شد روزهای زیادی را گذرانده‌اند و پس از چندین قرن از شکل گیری آن‌ها، همچنان سرفراز هستند.

در رابطه با تاریخ دقیق احداث مسجد جامع فهرج یزد، اختلاف نظرهای بسیاری بین باستان شناسان و تاریخ نویسان وجود دارد. برخی‌ها عقیده دارند این مسجد قدیمی‌ترین مسجد ساخته شده در ایران می‌باشد. مرحوم محمدکریم پیرنیا هیچگاه تاریخ دقیق ساخت مسجد جامع فهرج را اعلام نکرد، اما با اظهاراتی که استاد داشتند قدمت این عمارت کهن ایرانی را به قرن اول هجری نسبت دادند. اما برخی دیگر از محققان این نظریه را رد کردند و  ساخت این مسجد را به قرن دوم نسبت دادند و برخی دیگر گفتند مسجد جامع فهرج مربوط به قرن چهارم هجری می‌باشد.

در قسمت شبستان مسجد جامع فهرج، ستون‌هایی مستطیل شکل قرار دارند که قسمت‌های زاویه‌دار تمامی آن‌ها از ستون‌های کوچک برای تزئین به کار برده شده است به همین دلیل برخی محققان و تاریخ نویسان به شک افتاده‌اند که این بنای تاریخی ارزشمند در قرن اول و دوم هجری بنا شده است یا خیر. زیرا در دوران اول هجری قمری تمامی ستون‌های تعبیه شده مسجدها به صورت ساده و بدون تزئینات است که می‌توان آن را در مسجد‌هایی مانند احمد ابن طولون که در سال 265 هجری ساخته شد اشاره نمود.

معماری مسجد فهرج یزد

هنگامی که به مسجد جامع فهرج می‌روید با نگاه اول به دلیل عدم وجود گنبد و وجود کاشی کاری تزئینی و کتیبه‌های روی دیوار‌های مسجد شاید این مکان شباهتی به مسجد نداشته باشد اما وجود آرامش و سادگی این بنای تاریخی روی انسان بسیار تاثیر گذار خواهد بود.

طراح مسجد جامع فهرج، در طراحی این عمارت به صورت شبستان و رواقی که حیاط مرکزی مسجد را در خود احاطه کرده کار کرده است که دارای شبستانی با سه دهانه می‌باشد که دهانه وسط بزرگتر از دهانه‌های کناری است. گفتنی است نقشه مسجد فهرج بسیار ساده‌تر از تاریخانه دامغان می‌باشد.

تمامی قوس‌های به کار رفته در طراحی مسجد، بیضی شکل می‌باشند و کاملا شبیه معماری ساسانیان آرایه‌های گچ‌بری شکنجی و پیچک‌ به کار رفته است که همانند کاخ کسری در تیسفون است. شبستان مذکور به وسعت دو دهانه فرش انداز و شبستان رواق نیز به عمق حدود یک دهانه فرش می‌باشد. یکی از نکات در طراحی انجام شده مسجد وجود قوس‌هایی است که بالای هر شبستان وجود دارند و نوک تیز نیستند.

همچنین طراحان این مسجد عرض دهانه مرکزی شبستان را با کمی اختلاف از دو دهانه کناری با عرض کمتری ساخته‌اند. می‌توان این امر را از نکات بارز معماری مساجد ایرانی و دوران اول هجری در نظر گرفت که دهانه مرکزی را هم جهت قبله و با عرض بیشتری نسبت به سایر دهانه‌ها می‌ساختند.طراحان مسجد جامع فهرج دو محراب را برای مسجد در نظر گرفته‌اند، اولین محراب که محراب اصلی می‌باشد با استفاده از گچ عرض این بنا را 2 ، 3 متر و ارتفاعش حدود 3 ، 4 متر که محراب دوم را کوچک‌تر از محراب اولی ساخته‌اند. همانطور که فهمیدید یکی از مهم‌ترین قسمت‌های مسجد اعظم فهرج یزد، شبستان آن می‌باشد که دارای ارتفاع بیشتری نسبت سایر قسمت‌های دیگر است. همچنین قسمت شمالی حیاط نسبت به بخش جنوبی عریض‌تر می‌باشد که نمی‌توان حیاط را مربع کامل و یکدست فرض کرد. گفتنی است معمار در قسمت عریض‌تر حیاط 4 دهانه رواق را هم طراحی و احداث کرده است.

ورودی مسدود شده مسجد جامع فهرج

مسجد فهرج دارای 3 ورودی مجزا است. یکی از آن‌ها ورودی فعلی مسجد می‌باشد که در بخش جنوب غربی عمارت قرار دارد. دو ورودی دیگر در قسمت شرقی مسجد قرار گرفته‌اند که یکی از آن‌ها مسدود است. جالب است بدانید معماری مسجد جامع فهرج یزد، از سبک و روش‌های استفاده شده در طراحی مساجد عربی بهره گرفته است که اینکار در آن دوران طبیعی بوده است. این درحالی است که آجرهای خشتی از ابعاد بزرگتری برخوردار بودند و گوشه‌ها به صورت بیضی و طاق‌ها به صورت گهواره‌ای معماری شده‌اند که نشان دهنده سبک معماری ساسانیان و دوران ابتدایی ظهور اسلام می‌باشد.

​​​​مناره مسجد فهرج یزد

هنگامی که به بخش شمال غربی مسجد فهرج بروید شاهد مناره‌ای استوانه‌ای شکل خواهید شد که در کنار آن اتاق‌هایی به چشم می‌خورد. معمار مسجد فهرج این بنا را با آجرهای خشتی ساخته است. همچنین پله‌هایی به صورت مارپیچ برای مناره تعبیه شده است. اگر از پله‌ها بالا روید می‌توانید وارد رواق مسجد شوید. در رابطه با قدمت این مناره نظریه‌های متفاوتی میان تاریخ نویسان وجود دارد ولی به گفته مرحوم پیرنیا متعلق به قرن چهارم و یا پنجم هجری است و مهرداد شکوهی نیز قدمت مناره را به قرن چهارم هجری نسبت داده است. برخی باستان شناسان معتقد هستند که اتاق‌های تازه‌ای بر روی اتاق‌های قدیمی این مناره تعبیه شده است، اما هنوز کاربرد اتاق‌ها مشخص نشده است.

آتشکده ورهرام یزد

این آتشکده در شهر یزد نمادی از همزیستی ادیان‌ متفاوت در کنار یکدیگر و میراث فرهنگی و تاریخی این شهر کهن است. آتشکده چه از نظر میراث فرهنگی و تاریخی و چه از نظر معماری بسیاز زیبا و الهام بخش می‌باشد. آتشکده یزد به آتش بهرام هم معروف است و از نیایشگاه‌های معروف زرتشتیان در ایران به حساب می‌آید.

 

تاریخچه آتشکده ورهرام

این آتشکده از دو بخش تاریخی ساختمان و آتشی که در آن نگهداری می‌شود ساخته شده است. ساختمان آتشکده در دوران رضاشاه و با پشتیبانی مالی پارسیان یا همان زرتشتیان ساکن هند ساخته شد. در کنار ساختمان آتشکده یک انبار آب برای تامین آب مجموعه قرار گرفته است. در کنار آتشکده تالاری قرار دارد که به تالار ورجاوند معروف است و توسط یک خانواده زرتشتی به نان خانواده ورجاوند ساخته شده است. آتشکده ورهم از همه آن‌ها قدیمی‌تر و دارای 1500 سال قدمت می‌باشد و یکی از آتشکده‌های مهم دوران ساسانی آذرفرنبغ به حساب می‌آید. آتشکده پس از حمله اعراب، مدت‌ها پنهان شد و ابتدا در غار اشکف یزدان نزدیکی عقدا و سپس در روستای زرتشتیان پیوسته پنهان می‌شود تا زمانی که در دوران پهلوی امکان قرار دادن آن در آتشکده یزد پدید می‌آید.

جایگاه آتش و آتشکده در فرهنگ زرتشتیان

زرتشتیان باور دارند آتش نماد اردیبهشت (اشا) است که به عنوان یکی از فرشتگان و یا یکی از ویژگی‌های خداوند اهورامزدا می‌باشد. (اشا) نماینده نظم و هنجار در جهان بت به حساب می‌آید و نماد آن آتش می‌باشد. همانطور که می‌دانید ریشه وجود آتشکده قبل از پیدایش دین زرتشتی وجود داشته است. آتش نقش مهمی در زندگی انسان‌ها و زندگی شهر نشینی و تمدن داشته است و به انسان‌ها در بسیاری از زمینه‌ها مانند کشاورزی، روشنایی، صنعت، پزشکی و...  کمک کرده است.

آتشکده محلی در قدیم اینگونه بود که اهالی یک روستا، یک آتش در محل روشن می‌کردند و آن را روشن نگه می‌داشتند تا هر موقع هر کس به آن نیاز داشت بتواند از آن استفاده کند و پس از پیدایش دین زرتشتی در ایران، آتشکده‌ها جایگاه مذهبی پیدا کردند و محل گردهمایی این دین به حساب می‌آمدند.

آتش ورهام یزد

آتش کشیده ورهام یا بهرام، یک آتش بزرگ و اصیل است، که آن را در آتشکده اصلی شهر یزد نگهداری می‌کردند. یک آتشکده بزرگ این آتش را درون خود نگه می‌دارد که آن را به عنوان آتشکده اصلی و مرکزی شهر می‌نامند. پس از اسلام بیشتر آتشکده‌های ورهان در بنای خود تغییراتی ایجاد کردند و به عنوان مساجد جامع شهر‌ها به حساب آمدند.

قسمت های مختلف آتشکده یزد

هنگامی که وارد آتشکده شوید محوطه و حیاتی در آنجا وجود دارد که به دو بخش تقسیم می‌شود. یک بخش روبروی ساختمان آتشکده می‌باشد و دارای حوض آبی رنگ در وسط مجموعه است. این مجموعه محل بازدید گردشگران می‌باشد که در آنجا می‌توانند عکاسی کنند. بخش دیگر مجموعه که در پشت آتشکده است مخصوص زرتشتیان می‌باشد که برای برگزاری مراسم دینی از آنجا استفاده می‌شود. در مرکز مجموعه آتشکده یزد، اتاق و یا محفظه نگهداری آتشدان می‌باشد. این اتاق با دیوار‌های شیشه‌ای پوشانده شده است و فقط روحانیان زرتشتی اجازه ورود به این محوطه را دارند. آتشبان یا همان موبد هیزمی که مخصوص آتش است را به آتش می‌رساند و از آن محافظت می‌کند. 

در چند سال گذشته، نمایشگاهی درون محوطه آتشکده راه اندازی شده است که در آنجا مفاهیم، مراسم و آیین زرتشتیان را در آن توضیح می‌دهند، بخش دیگری در این مجموعه قرار دارد که برای فروش وسایل فرهنگی و صنایع دستی می‌باشد.

چگونه به آتشکده یزد برویم

از در اصلی آتشکده که ویژه بازدیدکنندگان و گردشگران است و در خیابان کاشانی (یکی از معروف ترین خیابان‌ها در شهر یزد) قرار دارد می‌توان وارد آتشکده شد. 

میدان امیر چخماق یزد

این میدان در میان گردشگران به اسم مجموعه میدان امیر چخماق شناخته می‌شود، میدان امیر چخماق یکی از میدان‌های تاریخی و کلیدی شهر یزد به حساب می‌آید. این میدان مجموعه‌ای فرهنگی و تاریخی گسترده‌ای دارد که از بخش‌های متفاوت و متنوعی تشکیل شده است. در میدان امیر چخماق، مسجدها، تکیه، کاروانسرا، حمام، آبنما و حجره‌های بازاری نیز قرار گرفته است. اگر در شب به میدان امیر چخماق بروید نورپردازی آنجا زیبایی میدان را دو چندان می‌کند. تفاوت‌هایی که در معماری میدان امیر چخماق انجام شده است باعث شده این میدان از نظر معماری بسیار چشم نواز باشد و یکی از نمادهای مهم شهر یزد محسوب شود.

میدان امیر چخماق در کنار اینکه یک مکان مذهبی به حساب می‌آید، شیرینی فروش‌های معروف یزد همچون خلیفه و فروشگاه‌های فالوده یزدی و فروش صنایع دستی باعث شده‌اند که این مکان یکی از مکان‌های تفریحی برای گردشگران محسوب شود. همچنین جهت حال مسافران و گردشگران، در کنار بازارچه‌ها رستوران‌ها و فست فود‌های فوق العاده‌ای راه اندازی شده است تا به راحتی بتوانید ناهار و شام خود را میل کنید و از میدان امیر چخماق لذت ببرید.

تاریخچه ساخت میدان امیر چخماق

نام میدان امیر چخماق، از فرماندار دوره تیموریان و سرداران شاهرخ میرزا (امیر جلال الدین چخماق) گرفته شده است. در ابتدا در این مکان مسجد ساخته شد، سپس وزیر امیر چخماق (قنبر جهانشاهی) بازار و کاروانسرا‌ها را در کنار مسجد ساخت. در این مجموعه تا دوران صفویه تغییراتی ایجاد نشد ولی در دوره قاجاریه در ورودی بازار تکیه‌ای ساخته شد و در دوره پهلوی با توجه به تغییراتی که در بافت شهر یزد صورت گرفت، تغییراتی در میدان امیر چخماق هم انجام شد.

مسجد امیر چخماق

مسجد دهوک که مسجد بزرگ و برجسته‌ای است در این میدان خودنمایی می‌کند. مسجد دهوک در زمان تیموریان ساخته شده است. برای زیبایی مسجد بر روی نما و کاشی کاری این مسجد از هنر خطاطی نیز استفاده شده است و در دوره فتحعلی شاه، به بخش شبستان مسجد بخش جدیدی نیز افزوده شد. در این میدان تکیه‌ای برای مراسم محرم و عزاداری به همراه نخل‌های معروف اهالی یزد وجود دارد که در همین میدان نگهداری می‌شود.

مکان های دیدنی نزدیک میدان امیر چخماق

موزه آب یزد - خانه تاریخی لاری‌ها - بازار خان - مجموعه ساباط‌های یزد - امامزاده فاتح

یادگار انجمن پارسیان هند در یزد

بنایی زیبا که در سال 1313 به همراه کمک انجمن پارسیان هند ساخته شد که در اطراف این ساختمان درختانی بلند و سرسبز به همراه کاج‌هایی که دور تا دور ساختمان اصلی را پوشانده‌اند وجود دارد.

موزه آیینه و روشنایی یزد

این موزه که دارای وسعت 8 هزار متر مربع است یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی شهر یزد می‌باشد. موزه آیینه و روشنایی در خیابان کاشانی یزد و در باغ سرسبز قرار گرفته است. همچنین این موزه به قصر آیینه نیز مشهور است و درکنار بنایی زیبا و تماشایی، وسایلی تاریخی و گران‌بهایی را در خود جای داده است.

همانطور که در ابتدا گفتیم این موزه در کنار زیبایی و شکوهی که دارد، بسیاری از آثار تاریخی گران‌بها را در خود جای داده است. بنابراین می‌توانید هم از قصری تاریخی و باشکوه و هم از اشیا داخل آن دیدن کنید و لذت ببرید.

معماری موزه آیینه و روشنایی

این موزه معماری منحصر به فردی دارد. برای رسیدن به موزه باید از باغ سرسبز و زیبایی عبور کنید، پس از طی چند قدم به قصری به وسعت 8 هزار متر مربع وارد می‌شوید که دارای حیاطی بزرگ و استخری فوق العاده می‌باشد. دیوارها و سقف این موزه از آیینه ساخته شده است که هنگام تابش خورشید نور را در فضای درون موزه نگه می‌دارد و تمامی قسمت‌های موزه روشن می‌شود. گفتنی است حضور پنجره‌های رنگی و در چوبی باعث می‌شود نورهای رنگی به داخل موزه بتابد و فضایی فوق‌العاده و شگفت انگیز ایجاد کند.

اگر به معماری موزه بنگرید شاهد خواهید بود که به چه زیبایی با گچ بری‌های پیچیده به شکلی هنرمندانه و زییا این قصر را بنا کرده‌اند. تمامی این زیبایی‌ها و شکوه این موزه باعث شده است که برخی از مهم ترین رویدادهای فرهنگی هنری کشور اعم از نمایشگاه خطاطی، نقاشی و عکاسی یزد در این مکان برگزار شود. در کنار معماری فوق العاده این موزه دکوراسیون موزه با تلفیق معماری ایرانی و اروپایی طراحی شده است.

آثار تاریخی موجود در موزه آینه و روشنایی

بسیاری از دست نوشته‌های باستانی و اسلحه‌های دوران مختلف تاریخ به همراه بسیاری از آثار ارزشمند تاریخی در موزه آینه و روشنایی گرد هم آورده شده‌اند. مسافران و گردشگران با بازدید از این موزه می‌توانند وسایلی گران‌بها مانند سکه‌های دوران قاجار، چراغ‌های چیت سوز دوران ساسانیان، کتب قدیمی، تمبر‌های صدساله، اشیا برنزی و سکه‌های دوران قاجار را از نزدیک تماشا کنند.
در نزدیکی موزه آیینه و روشنایی چه مکان های دیدنی دیگری وجود دارد؟
پارک هفتم تیر - میدان مارکار - آتشکده یزد - میدان امیر چخماق -  موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان

باغ دولت آباد یزد

باغ دولت آباد، توسط محمد تقی خان، مشهور به خان بزرگ در زمان زندیه بنا گشت. ابتدا محمد تقی خان قناتی را به اسم دولت آباد به وجود آورد، سپس آن را امتداد داد و باغ دولت آباد شکل گرفت. ساختمانی که در باغ وجود دارد محل اقامت محمد تقی خان بوده است همچنین در این باغ بزرگ چندین عمارت دیگر شامل بادگیر، هشتی، تالار آینه، بهشت آینه، سر در اصلی و سر در جنوبی قرار گرفته‌اند.

در بیرون محوطه برای سرسبزی این باغ از درختان سرو، کاج، گل سرخ، گل محمدی و درخت‌ میوه به کاشته شده است. یکی از بهترین مکان‌های باغ دولت آباد بادگیر 33 متری آن می‌باشد که بلندترین بادگیر جهان نیز به حساب می‌آید.

باغ دولت آباد به همراه 9 باغ ایرانی دیگر توانسته است در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گیرد و شهرتی جهانی کسب کند، همانطور هم که گفته شد این موزه دارای بلند‌ترین بادگیر‌های جهان است و همچنین از نظر معماری نیز بسیار ارزشمند و چشم نواز می‌باشد.
در حمام‌های باغ دولت آباد نیز می‌توانید غذا سفارش دهید و غذاهایی مانند شولی، قیمه یزدی، کشک بادمجان، آش سنتی و دیزی یزدی میل کنید. 
گفتنی است تمامی محصولات باغ دولت آباد وقف حرم حضرت علی (ع) در نجف می‌شود.

ساباط‌های یزد

یکی از خصوصیت‌های محله‌های قدیمی شهر یزد ساباط‌های آن می‌باشد. (سابط یعنی راهروهایی که سقف آنها پوشیده شده است)

جالب است بدانید معمار‌های یزدی نه تنها حواسشان به تمامی جوانب ساخت یک منزل بوده است بلکه در ساخت کوچه به نیاز‌های مردم نیز توجه داشته‌اند و کوچه‌ها را به همراه سقف بنا می‌کردند.

یکی از خصوصیت‌های محلات قدیمی شهر یزد کوچه‌های سرپوشیده آن است که ساباط نام دارد. یکی از علل ساخت این سقف‌ها استحکام ساختمان‌ها و سازه‌ها و علت دیگر جلوگیری از گرمازدگی افراد به هنگام عبور از کوچه می‌باشد. گفتنی است پشت بام تمامی ساباطها به یکدیگر راه دارند و گاهی اوقات به صورت اتاقی مشرف به کوچه دیده می‌شوند.

آسیاب آبی اشکذر یزد

آسیاب آبی اشکذر یکی از بزرگترین و زیباترین آسیاب بادی‌های جهان به حساب می‌آید و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است. این آسیاب آبی در زمان صفویه ساخته شده است و در عمق 7 متری زمین فرو رفته و در زمان‌های گذشته سنگ‌های آسیاب آبی اشکذر با آب قنات همت آباد به سرعت میچرخید و ساعتی 210 کیلوگرم گندم را به آرد تبدیل می‌کرد و این فرآورده تامین کننده آرد منطقه میبد تا اشکذر بوده است.

آسیاب آبی اشکذر یکی از قدیمی ترین آسیاب آبی در شهر یزد می‌باشد که با خشک شدن قنات همت آباد از کار افتاده است. گفتنی است این آسیاب آبی تقریبا 70 سال پیش زیر شن و ماسه‌ها مدفون شد که پنج سال بعد به کمک اهالی و سازمان میراث فرهنگی از زیر شن و ماسه بیرون آمد و سپس بازسازی شد. آسیاب آبی اشکذر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ساختار آسیاب آبی اشکذر

آسیاب آبی اشکذر، از آجرهای فراوان به صورت هشت ضلعی به همراه سقفی گنبدی و نورگیر‌های فراوان ساخته شده است. اطراف دیواره‌ها را با نقشه‌های هندسی و فضای اصلی آن را با آجر کاری بسیار زیبا طراحی کرده‌اند. دمای داخلی آسیاب آبی بسیار خنک‌تر از بیرون آب می‌باشد که بسیار دلنشین است. ورودی آسیاب آبی، دالانی سقف‌دار به طول 56 متر و 4 متر عرض می‌باشد.

آسیاب آبی اشکذر از قسمت‌های متفاوتی تشکیل شده است اما قسمت مهم آسیاب تنوره می‌باشد. تنوره به صورت مخروط طراحی شده است و آب ذخیره شده داخل آن از طریق سوراخ کوچکی به داخل توربین رسیده و توسط این آب توربین به راه می‌افتد و سپس میله سنگ آسیاب به حرکت در می‌آید و گندم را تبدیل به آرد می‌کند.

بازار مسگرهای یزد

بازار یزد چه از نظر معماری چه از نظر اصالت یکی از بازارهای مهم ایران به حساب می‌آید. یکی از بخش‌های معروف بازار، بازار مسگرها می‌باشد. کارگاه‌ها و حجره‌های سنتی از زمان‌های گذشته دراین مکان‌ها مشغول تولید محصولات مسی بوده‌اند. محصولاتی مسی که ساخته می‌شود وسایلی مانند قابلمه، سینی، شمعدان، تشت، کفگیر، پارچ و... می‌باشد.

در زمان‌های گذشته ظروف مسی در زندگی مردم نقش مهمی داشت و پس از گذشت چند دوره و استفاده کمتر از ظروف مسی باعث تعطیل شدن برخی از مغازه‌ها شد. البته چند سالی است که با افزایش رونق گردشگری به این هنر توجه بیشتری شده و مغازه داران تا حدی به کارشان برگشتند.

معرفی بازار مسگرهای یزد

اگر به بازار مسگرها بروید، صدای ضربات چکش استادکاران بازار به گوشتان می‌خورد. اگر چه امروزه رونق این کسب و کار کمتر شده است اما هنوز زیبایی و عشق ورزیدن به این هنر اصیل وجود دارد و هنوز مردمان محلی صبح‌ها از خواب بیدار می‌شوند و به حجره می‌روند و به ظروف مسی ضربه می‌زنند. همانطور که می‌دانید در کنار زیبایی، این فلز خواص درمانی هم دارد. 

یکی از عللی که مس در همه خونه‌های قدیمی دیده می‌شود خواص درمانی آن است که اجداد ما آن را می‌دانستند و استفاده می‌کردند. در گذشته به علت اینکه تولید ظروف مسی به صورت انبوه زیاد نبود، استادکاران تمامی پیچش‌های فلز را با ضربه‌های آهسته و پیوسته چکش شکل می‌دادند سپس آن‌ها را گرم و سرد می‌کردند تا فلز به شکلی که میخواهد برسد. آن موقع‌ها هیچ قالب آماده‌ای وجود نداشت و تمامی شکل‌ها در لحظه خلق می‌شدند.

امروزه اکثر استادان این حرفه از قدیمی‌ها هستند و متاسفانه به‌علت سختی کار و جایگزینی ظروفی همچون تفلون و تولید محصولات مسی با دستگاه و ارزان‌ بودن محصولات کارخانه‌ای، جوان‌ها کمتر به سراغ این کار آمده‌اند.

تاریخچه بازار مسگرها

بازار مسگرها حدود 600 سال پیش در دوره تیموریان در یزد بنا شد. نام‌گذاری بازار به این نام به‌ علت فعالیت صنف مسگرها در آن بوده است. به‌سبب رونق ظروف مسی و اهمیتی که این شغل در گذشته داشته است، این راسته در کنار راسته‌های دیگر بنا شد تا محلی برای تولید و خرید و فروش محصولات مسی باشد و در واقع یکی از اولین بازارهایی بود که در یزد برپا شده‌ است. در گذشته این بازار محل کار بیش از 160 مسگر بوده و با گذر زمان از تعداد آن‌ها کاسته شده است.

بازار مسگرها در دوره پهلوی با احداث خیایان شاه به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است. به همین علت بخشی از اصلی ترین بازارها مانند بازار پنجه علی، محمد علی خان، بازار ارشی دوزها و... به کلی تخریب شدند. این مجموعه قدیمی که با معماری اصیل ایران همراه با بادگیرها و مناره‌ها ساخته شده است از چندین راسته بازار، مسجد، حسینیه، سرا، مدرسه، کاروانسرا، لرد و آب انبار تشکیل شده است. بازار مسگرها هنوز که هنوز است در بین مردم اهمیت ویژه‌ای دارد و یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی شهر یزد می‌باشد.

برج خاموشان یزد

برج‌های خاموشی که در نزدیکی شهر یزد می‌باشند یکی از بزرگترین و مهم ترین آثار به جا مانده از زمان‌های گذشته ایران به شمار می‌آیند. برج‌های خاموشی در طی سال‌های اخیر شهرت بسیاری در میان گردشگران و مسافران پیدا کرده است که گردشگران زیادی برای دیدن این برج‌ها به این شهر زیبا می‌آیند. این برج بر طبق قوانین و مقررات خاصی ساخته شده است که حتی محل قرار گیری اجساد زنان، مردان و کودکان به طور مجزا در این برج تعیین شده بود.

دخمه چیست؟ 

دخمه ها از خشت‌های خام ساخته شده‌اند که در دوران گذشته کاربرد بسیاری داشته اند. به عنوان مثال از آنجا به عنوان مکانی برای انجام دادن مراسم‌های دینی پس از فوت هر کس استفاده می‌کردند. زرتشتیان نیز در گذشته‌ها و تا چند سال پیش طبق سنتشان فوت شدگان خود را پس از انجام مراسم‌ها و آداب مشخص، آن‌ها را داخل این دخمه‌ها می‌گذاشتند. تمامی دخمه‌ها یا به صورت طبیعی و یا به دست انسان ساخته می‌شدند. همه این دخمه‌ها در ارتفاعات قرار داشتند تا پرندگانی همانند کرکس به راحتی به جنازه‌ها دسترسی داشته باشند. سپس استخوان‌های مرحوم را داخل چاه می‌گذاشتند تا از آلوده شدن خاک جلوگیری کنند.

محل قرارگیری برج خاموشان یزد

برج خاموشان در 15 کیلومتری جنوب شرقی یزد و در حوالی منطقه صفائیه قرار دارد. این برج در بالای کوه‌های رسوبی به نام کوه دخمه قرار گرفته است که در گذشته در کنار این برج دو عمارت سنگی قرار داشت که فضای وسط آن خالی بود که به آن مکان دادگاه زرتشتیان گفته می‌شده است. همچنین در این منطقه دو برج دیگر به نام مانکجی‌ها تریا قدیمی ترین برج و گلستان که جدیدترین برج مربوط به دوره قاجاریه می‌باشد ساخته شده‌اند. برج گلستان دارای 25 متر قطر به ارتفاع 6 متر می‌باشد.

سطح دخمه به صورت گرد می‌باشد که تمام آن را با تخته سنگ‌های بزرگ فرش کرده‌اند و تقسیم بندی آن به صورت زیر است:

• دایره انتهایی متصل به دیوار پیرامون دخمه که مخصوص آقایان است. 
• دایره میانی بعد از قسمت مردها مخصوص خانم‌ها است. 
• دایره داخلی بعد از خانم‌ها مخصوص کودکان است.

دخمه‌های دیگر شهر یزد

بجز این دخمه، دخمه‌های دیگری نیز در این شهر وجود دارد. یکی از این دخمه‌ها در شهرستان تفت و روستای چم می‌باشد که اسم آن دخمه چم است و دخمه دیگر دخمه فیروز آباد است. در اردکان یزد نیز یک دخمه دیگر وجود دارد که نام آن دخمه اردکان است.

بازار و حمام خان یزد

یکی دیگر از مجموعه‌های تاریخی شهر یزد بازار و حمام خان یزد می‌باشد که از بخش‌های متفاوتی تشکیل شده است. بخش‌هایی مانند میدان و بازار. این مجموعه دارای قدمت تاریخی و معماری خاصی می‌باشد که باعث شده یکی از اماکن جذاب تاریخی شهر یزد محسوب شود که گردشگران و مسافران زیادی برای دیدن این مجموعه به شهر یزد سفر می‌کنند.

گفتنی است این مجموعه را در دوران قاجاریه بنا کرده‌اند که هنر معماری ایرانی را به رخ گردشگران می‌کشد.

تاریخچه بازار و حمام خان یزد

در مجموعه خان، بخشی وجود دارد به نام بازار خان یزد، این بازار دارای 274 متر طول می‌باشد که با این متراژ توانسته لقب بزرگترین و پهناورترین بازار یزد را به خود اختصاص دهد که توسط محمد تقی خان بافقی و نوادگان او این بازار احداث شده است. محمد تقی خان بافقی یکی از حاکمان یزد و موسس خوانین بود که در طول زندگی خود آثاری بزرگ همچون بازار قیصریه، باغ دولت آباد، میدان خان، مدرسه خان و باغ گلشن را بنا کرده است.  یکی دیگر از بخش‌های مجموعه خان، حمام خان است که توسط محمد تقی خان در سال 1212 هجری بنا گردید. حمام خان یکی دیگر از آثار تاریخی است که طی چندین سال متوالی ساخت آن طول کشیده است. 

شاید برای برخی سوال پیش بیاید که چرا حمام خان اینگونه نام گذاری شده است. در این خصوص روایت‌های متفاوتی وجود دارد که یکی از این روایت‌های موجود می‌گوید افرادی که ثروتمند و اعیان نشین بودند از آنجا استفاده می‌کردند برای همین است که به این نام شهرت یافته است. البته این بدان معنا نیست که افراد عادی نمی‌توانستد به آنجا بروند بلکه برای فعالیت‌هایی نظیر عبادت، گذراندن اوقات فراغت و تبادل نظر نیز از این مجموعه استفاده می‌کردند.

معماری بازار و حمام خان یزد

این بازار دارای طول 274 متر و ارتفاع 4 تا 6 متر است. بازار خان از دو بخش تشکیل شده است. بخش شمالی-جنوبی و بخش شرقی-غربی که بخش شمالی-جنوبی این باغ 78 متر و بخش شرقی-غربی آن 180 متر از این مجموعه را به خود اختصاص داده است و توانسته 100 حجره را در خود جای دهد. بازار خان دارای 153 حجره می‌باشد که در میان این حجره‌ها حمامی تاریخی نیز وجود دارد. حمام خان یزد همانند بازار خان از معماری و بخش‌های دیدنی مختلفی نیز تشکیل شده است. بخش‌هایی مانند میان در، گرمخانه، بینه، طویله، قرینه، فضای پشتیبانی، سرینه و استخری با مساحت شش در دوازده متر نیز در این مجموعه بنا شده است.

همچنین گفتنی است که در این حمام بخش‌هایی برای نشستن، رختکن و جا کفشی تعبیه شده است که به نوبه خود منحصر به فرد می‌باشد. اوایل که این حمام خان بنا شد بر روی دیوارها نقاشی‌ها و طرح‌های زیبایی کشیده شد اما گذر زمان تاثیر خود را بر روی آنها گذاشت و فقط بخشی از طرح و نقاشی‌ها به جای مانده است. 
بخش گرم‌خانه این مجموعه بسیار شبیه به سربینه می‌باشد و دارای فضایی دلنشین و سقف گنبدی شکل به همراه ستون‌هایی در وسط آن است. در قسمت شاه نشین حمام نقاشی‌هایی زیبا بر روی دیوار کار شده است و تصاویری از وقایع و شخصیت‌های شاهنامه را به نمایش کشیده است. جالب است بدانید گفته شده نقاشی‌ها متعلق به دوران قاجار می‌باشد و در بازسازی که انجام شد بنا به آن اضافه شده است. معماری فوق العاده، طراحی نورگیرها، استفاده از پنجره‌های رنگی و جذاب و سر آخر گچ‌بری‌های زیبایی که انجام شده تمامی آن‌ها دست به دست هم داده‌اند تا یک اثری فوق العاده و تاریخی در شهر یزد بنا شود.

روستای خرانق یزد

در ناحیه کوهستانی استان یزد روستایی باستانی به اسم روستای خرانق قرار دارد که دارای آب و هوایی بسیار خنک‌تر از شهر یزد می‌باشد. نام‌های پیشین خرانق، خورانق یا خورنق بوده است که به معنی محل برآمدن خورشید یا زادگاه خورشید است. این روستا از دو بخش قدیمی و جدید تشکیل شده است که به بخش قدیمی ارگ گفته می‌شود. اگر به مسیر قنات بروید این روستا را می‌توانید ببینید. گفتنی است این منطقه یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر یزد می‌باشد. از جمله اثرهای تاریخی این روستا میتوان به حمام، قلعه، انبار آب، پل، کاروانسرا، مسجد، منارجنبان که تنها منارجنبان خشتی می‌باشد اشاره کرد.

 

معماری روستای خرانق

خرانق روستایی کهن است که دارای معماری زیبا و تاریخی می‌باشد. جالب است بدانید کوچه‌ها در این روستا به صورت تو در تو است و به نحوی به یکدیگر متصل هستند که کوچه‌هایی که به خانه ختم می‌شود دارای طاق کوتاه باشد تا کسی با اسب نتواند در کوچه تردد کند به همین علت امکان حمله سواره به خانه‌ها وجود نداشت.

در طول زمان ساسانیان دفعات زیادی خرانق را مورد حمله قرار دادند و این مکان همواره تاریخی پرفراز و نشیب داشت. با تمامی این اتفاق‌ها، اول شرایط آب و هوایی این منطقه سپس امکانات اقلیمی و عبور کاروانیان و سیاست حکام باعث شد این منطقه دوباره به چشم آید و کسب و کار آن رونق بگیرد. گفتنی است بافت تاریخی خرانق بسیار زیبا است که قدم زدن در کوچه‌های تو در تو که خانه‌های خشتی آن را احاطه کرده‌اند باعث می‌شود حس خوبی به وجود آید.

معماری منار جنبان خرانق

این منار یکی از بناهای فوق العاده زیبا بوده که دارای سه طبقه است. دو راهرو درون این منار قرار گرفته که برای بالا و پایین آمدن می‌باشد و در ضلع شمالی مسجد جامع خرانق قرار گرفته است. پله‌هایی که در این بنا به کار رفته حلزونی شکل است و هر چه به بالای بنا نزدیک شوید عرض پله‌ها کمتر می‌شود.

از کلاف‌های چوبی برای نگهداری دیوارهای منار در قسمت فوقانی استفاده شده است. تمامی بنا با استفاده از خشت ساخته شده است و هیچ کاشی در ساخت آن به کار نرفته است. در زمان‌های گذشته از این برج برای دیده بانی استفاده می‌شده است.

این منار یکی از زیباترین منارهای ایران محسوب می‌شود.

چند بنای مهم در روستای خرانق یزد

• کاروانسرای خرانق

در نزدیکی قلعه خرانق کاروانسرای خرانق قرار دارد که یکی از آثار تاریخی این روستا محسوب می‌شود. ساخت این کاروان سرا در زمان ساسانی انجام شده است. اتاق‌های این کاروانسرا دور یک حیاط که وسطآن حوض قرار دارد بنا گشته‌اند. این کاروانسرا دارای ایوان‌ها و سالن‌های بزرگ است که در زمان‌های گذشته بسیاری از مسافران به این کاروانسرا می‌آمدند و این کاروانسرا محل مناسبی برای مسافران خراسان به شمار می‌رفته است.

• مسجد جامع

مسجد جامع که حسینیه هم به آن متصل است در وسط روستا قرار دارد که دارای معماری منحصربه فردی می‌باشد. قدمت مسجد جامع به دوران اسلامی باز می‌گردد.

مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر یزد

برای دیدن مدرسه و یا زندان اسکندر ابتدا باید از محله فهادان عبور کنید که خود یکی از جاهای دیدنی شهر یزد است سپس بعد از فهادان با گنبدی به ارتفاع 18 متر روبرو می‌شوید که در قدیم دارای گچ بری و تزئینات زیبایی بوده است و بسیاری از مناطق آن را با آبرنگ طلا نقاشی کرده بودند و حال فقط اندکی از آن زیبایی‌ها قابل مشاهده است.

ابتدا با درب کوچکی روبرو می‌شوید که در آن صحنی بزرگ می‌بینید که عظمت و بزرگی این بنای تاریخی هر دیده‌ای را به خودش جذب می‌کند.

 

داستان ساخت مدرسه یا زندان ضیائیه

در بعضی روایات آمده است که اسکندر هنگام رفتن به شهر ری در این مکان زندانی را بنا کرد که آن را کثه می‌خواندند.  چند سال بعد در دوره ساسانیان به دستور یزدگرد اول در این مکان شهری برپا شد که نام آن را یزدان گرد گذاشتند. گفتنی است که در اسناد تاریخی مدرکی بر ساخت زندان توسط اسکندر وجود نداشته است، اما با توجه به مکان این منطقه و موقعیت استراتژیکی آن، اسکندر از این محل برای استقرار نیروی نظامی یونانیان و برای به دست آوردن سرزمین پارس استفاده کرده است.

سپس در سال 631 هجری قمری یا همان قرن هفتم این محل تغییر کرد و به مدرسه تبدیل شد. بانی مدرسه یعنی ضیاءالدین حسیت رضی دانا سید رکن الدین محمد دو منار بلند به همراه درگاه بزرگ و حجره در آنجا بنا کرد و آب قنات اشکذر را ساخت.
او علاوه بر اینکه این مدرسه را بنا کرد، مکانی برای عبادت در کنار مدرسه، کتابخانه‌ای را برای استفاده طلاب و چندین خانه با بادگیرهای بلند برای معلمین در پشت مدرسه ساخت.

معماری زندان اسکندر

گنبدخانه زندان اسکندر دارای اضلاع 8 متر و ارتفاع 18 متر است که یکی از قدیمی ترین بخش‌های مدرسه محسوب می‌شود که اگر به وسط خانه نگاه کنید شاهد محرابی ساده که در طول طبقه ساخته شده است خواهید بود که زیبایی خاصی به گنبد‌خانه داده است. اگر از گنبد خانه خارج شوید و به سمت صحن بروید شاهد خواهید بود که صحن مدرسه مستطیل شکل است و سه ایوان رفیع در ضلع شمالی، جنوبی و غربی قرار دارد.

بهتر است بدانید که ایوان ضلع شرقی زندان اسکندر در گذر زمان از بین رفته است. در تزئینات این بنا از هیچگونه کاشی کاری استفاده نشده است و تنها آثار استفاده شده در ساخت این بنا خشت خام می‌باشد. اگر به وسط مدرسه توجه کنید شاهد پایابی می‌شوید که در عمق 5 متری زمین فرو رفته است که می‌توانید 38 پله باریک را طی کنید و پایین بروید که این مکان در حال حاضر به عنوان کافی شاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر به قسمت‌های دیگر مدرسه بروید می‌توانید ببینید که در منطقه، غرفه‌ها و مغازه‌های صنایع دستی وجود دارند که برای تهیه سوغاتی می‌توانید به آنها مراجعه کنید.

چک چک یزد

زیارتگاه چک چک و یا پیرسبز، که در نزدیکی اردکان و در شمال شرقی یزد قرار دارد یکی از مکان‌های زیارتی و نیایشی زرتشتیان ایران محسوب می‌شود. این مکان یکی از مکان‌های دینی و تاریخی مشهور زرتشتیان است. همچنین چک چک دارای چشم اندازی زیبا و خاص از کویر یزد می‌باشد که بسیار دیدنی است. 

روایت پیداش چک چک یزد

همانطور که گفته شد چک چک یکی از مجموعه‌های زیارتگاهی زرتشتیان در استان یزد است که طبق روایت یکی از زرتشتیان هنگامی که اعراب به ایران حمله کردند، دختر دوم یزدگرد سوم، پادشاه ساسانی (نیک بانو) درحال فرار از دست مهاجمان بوده است که هنگامی که به کوه می‌رسد از خداوند می‌خواهد کمکش کند و او را پناه بدهد که کوه دهان باز می‌کند و نیک بانو در آن پنهان می‌شود و به تعبیری او در آن جا دفن می‌شود.

در این محل سال ها بعد زیارتگاهی پایه گذاری می‌شود. به طور پیوسته قطرات آبی در کوه چک چک سرازیر می‌شود که آن را به عنوان اشک‌های کوه در سوگ نیک بانو تعبیر می‌کنند. طبق همین روایتی که گفته شد، اعضای دیگر خانواده یزدگرد سوم در نقاط مختلف شهر یزد پناه گرفتند و در گذشتند که برای یادبود آنها هم زیارتگاه‌ها یا پیرهایی ساخته شده است. انواع پیرهایی که ساخته شده‌اند عبارتند از: پیر نارکی، پیر نارستانه، پیر پارس بانو، پیر هریشت.

معماری چک چک یزد

این زیارتگاه در دامنه کوه قرار دارد به خاطر همین از سطح زمین فاصله دارد و باید برای رسیدن به محل اصلی نیایشگاه تعداد زیادی پله را پشت سر بگذارید که این خود یکی از مناسک‌های این مکان محسوب می‌شود. هنگامی که به آنجا می‌رسید برای وارد شدن به محل اصلی باید وارد غاری شوید که در دل کوه است. این مکان، محل نیایش و آیین‌های دینی می‌باشد. مکان دیگری برای غیر از زرتشتیان پدید آمده است که گردشگران می‌توانند از این محل بازدید کنند.

در این محل دربار برنزی وجود دارد که نقش سربازان هخامنشی بر روی آن حکاکی شده است. زمین زیارتگاه سرامیک شده است و دیوارهای آن به خاطر دود شمع زیارت کنندگان به سیاهی می‌زند. قطرات آبی هم در ابتدا گفته شد از سقف غار به پایین چکه می‌کند.

ریشه نام چک چک یا پیر سبز

نام چک چک را اگر از دید زبان شناسی نگاه کنیم به معنای "نام آوا" است. یعنی اسمی که بر اساس صوت و آوایی خاص پدید می‌آید. به دلیل شنیده شدن صدای چک چک قطرات آبی که در دل غار که محل نیایش می‌باشد این مکان به چک چک معروف شده است. 
در ادامه قطرات آب باعث پدید آمدن سرسبزی و رویش درختان در نیایشگاه شده است که به آن لقب سبز داده شده است و به همین علت به این محل پیر سبز هم گفته می‌شود.

کویر کارال یزد

کویر کارال که یکی از زیباترین و بکرترین کویرهای ایران است در نزدیکی روستای صادق آباد بافق در استان یزد قرار دارد. تپه‌های شنی در این کویر بسیار عظیم می‌باشند که وسعت آن‌ها به بیش از 1500 هکتار و ارتفاع 50 متر می‌رسد. گفتنی است این تپه‌ها یکی از بزرگترین تپه‌های شنی ایران محسوب می‌شوند. کویر کارال تا سال‌های پیش برای مردم ناشناخته بوده است تا اینکه به لطف اهالی منطقه و کویر نوردها، در سال 1386 این منطقه هم اکنون به یکی از پرطرفدارترین جاذبه‌های گردشگری تبدیل شده است و گردشگران داخلی و خارجی زیادی برای بازدید از این منطقه به شهر یزد سفر می‌کنند.

نام کویر کارال از چه چیزی گرفته شده؟ 

این نام برگرفته از زبان پارسی باستانی است که به گونه وحشی از گربه سانان می‌گویند و جالب است بدانید کویر کارال از گذشته محلی برای زیستگاه این گربه سانان بوده است. البته به کویر کارال به علت نزدیک بودن آن به روستای صادق آباد، کویر صادق آباد هم می‌گویند.

جاذبه های گردشگری کویر کارال

اگر به کویر کارال بروید می‌توانید جاذبه‌های گردشگری دیگری را نیز در اطراف این کویر ببینید که یکی از آن‌ها خانه وحشی بافقی شاعر قرن دهم هجری می‌باشد که در نزدیکی کویر کارال قرار گرفته است. 
در کنار شن‌های این کویر، جاذبه‌های دیگر که آب انبار و حمام کاکامیر است قرار گرفته که یکی از مکان‌های تاریخی این منطقه به شمار می‌آید. آب انبار و حمام کاکامیر دارای گنبد آجری زیبا می‌باشد که منظره زیبایی را در این کویر خلق کرده است. 
در قسمتی دیگر که در فاصله دو کیلومتری کویر است قلعه باقر آباد می‌گویند، این قلعه در دوران قاجار ساخته شده است.

پوشش گیاهی کویر کارال

به دلیل آب و هوای کویری کارال، این کویر از پوشش گیاهی ضعیفی مانند گیاهان ماسه پسند نسی و اسکنبیل تشکیل شده است. البته گفتنی است در قسمت نمک‌زار و شن‌زارهای این منطقه پوشش گیاهی بهتری مانند درختچه‌های گز، پسته، انار و نخلستانها وجود دارند.

کارال چیست؟

همانطور که در ابتدا گفتیم کارال نام یک گربه سان وحشی است که به آن‌ها منگوله گوش و یا سیاه گوش نیز گفته می‌شود. کارال یکی از هشت گربه سانی می‌باشد که در ایران زیست می‌کنند. این گربه‌سان در نوبه خود یکی از سنگین‌ترین و سریع‌ترین گربه‌سان‌ها محسوب می‌شوند که علاوه بر ایران در آفریقا نیز زندگی می‌کنند.

خانه آقازاده یا ابرکوه یزد

یکی از ثروتمتد ترین افراد ابرکوه در دوره قاجار "سید حسین ابرقویی" یود که دستور ساخت خانه‌ای به مساحت 820 متر مربع را داد، که واقعا هم می‌توان گفت یکی از زیباترین و فوق العاده‌ترین خانه‌های تاریخی شهر ابرکوه، خانه آقازاده ابرکوه می‌باشد. جالب است بدانید که طرح این خانه زیبا و بزرگ از سال 1393 روی اسکناس‌های دو هزار تومانی نیز چاپ شده است.

 

معماری خانه آقازاده ابرکوه یزد

این خانه یکی از قدیمی ترین خانه‌های شهر یزد است که برای رسیدن به حیاط مرکزی خانه باید از درهای هشتی و راهرو عبور کنید. در هشتی دارای چهار ورودی است که هر کدام برای وارد شدن به یک قسمت مانند اندرونی، بیرونی، اتاق خدمه و اصطبل می‌باشد. گفتنی است در ورودی اندرونی با زاویه ای 90 درجه ساخته شده است به گونه‌ای که از هشتی داخل نمی‌توان آنجا را دید، که این کار نشان دهنده فرهنگ ایرانیان در زمان قدیم بوده است. این خانه از سه قسمت تشکیل شده که هر کدام از این قسمت‌ها مخصوص یکی از فصل‌های سال می‌باشد. قسمت شمالی ساختمان مخصوص زمستان و دارای یک اتاق پنج دری و بخاری دیواری است.

چگونه به خانه آقازاده ابرکوه برسیم؟ 

برای رسیدن به خانه سید علی آقا ابرکوه و یا همان خانه آقازاده، ابتدا باید از تکیه محله دروازه میدان عبور کنید، سپس هنگامی که بادگیر 18 متری و بزرگ این خانه را دیدید می‌توانید از کوچه‌های تاریخی و ساباطی عبور کرده و به آن خانه برسید.
یکی از قسمت‌های جالب خانه آقازاده ابرکوه، بادگیر و کلاه فرنگی آن می‌باشد. بادگیر برای خنک کردن و کلاه فرنگی برای نور رسانی به تالار خانه به کار گرفته شده است. برخلاف خانه‌های دیگر، این خانه دارای بادگیر دو طبقه است که دارای ارتفاع 18 متر و مساحت 18 متری می‌باشد. همچنین این بادگیر دارای 19 دریچه برای تنظیم هوا است. گفتنی است کلاه فرنگی به کار رفته بر روی بادگیر دارای تزئینات فوق العاده زیبا و چشم نوازی می‌باشد.

خانه لاری‌های یزد

این خانه در یکی از قدیمی ترین منطقه‌های یزد که فهادان نام دارد قرار گرفته است. محل قرار گیری خانه لاری‌ها باعث شده بتوانید در کوچه‌های سنتی شهر یزد قدم بزنید و از منظره‌ها لذت ببرید. در گذشته زمان سلطنت قاجاریه این منطقه محل سکونت لابی‌های مهاجر بود که تقریبا 270 سال پیش برای تجارت به شهر یزد آمده بودند و تا دوران پهلوی محلی برای سکونت اعیان و اشرافیان بود. پس از آن به مدت 50 سال این خانه به دلایل موروثی از کار افتاد و متروکه گشت و قسمت‌هایی از آن نیز تخریب شد.

 

چند سال بعد در سال 1363 این خانه توسط میراث فرهنگی خریداری و با همت این سازمان بخش‌های تخریب شده بازسازی شد. امروزه علاوه بر بازدید از این خانه می‌توانید از اسناد ملی که در آنجا نگهداری می‌شود نیز بازدید فرمایید. 
خانه لاری ها دارای 6 خانه، 22 اتاق، 3 حیاط و بخش‌های مختلفی همچون تالارها، ایوان‌ها و... می‌باشد.

معماری خانه لاری‌ها

معماری به کار رفته در خانه لاری‌ها بسیار زیبا می‌باشد که هنگام ورود به این خانه درها و پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی خودنمایی می‌کنند. هنگامی که در حیاط باشید می‌توانید اتاق‌هایی که دور تا دور آن قرار دارد را ببینید که به طور ماهرانه‌ای نقاشی و آینه کاری شده‌اند. 

گفتنی است معماری خانه لاری‌ها به سبک اسلامی می‌باشد و به گونه‌ای است که سعی شده به فضاهای خصوصی احترام گذاشته شود و همبستگی بین فضاها حفظ شود و از نگاه نامحرم دور بماند. در قسمت اصلی خانه حیاط بزرگی به کار رفته است که در وسط آن حوضی زیبا قرار گرفته است و بر روی این حوض تخته چوبی با ارتفاع سه پله قرار دارد که به آن سایه نشین می‌گویند که ایده‌ای بکر برای در امان ماندن از گرمای شهر یزد است.

کویر سیاه کوه یزد

پارک ملی سیاه کوه که دارای مساحتی 80 هکتاری است که در کنار منطقه محافظت شده سیاه کوه قرار گرفته است. این منطقه در محدوده بین استان یزد و اصفهان می‌باشد. گفتنی است بخش‌های شمالی سیاه کوه در استان اصفهان و بخش‌های جنوبی آن در استان یزد است. به دلیل اینکه بخشی از منطقه جنوبی این بخش منطقه حفاظت شده می‌باشد، فقط می‌توانید از بخش شمالی سیاهکوه وارد شوید. در قسمت شمالی سیاهکوه یک ورودی در قسمت شمال شرق و دیگری در قسمت جنوب شرقی که منطقه محافظت شده می‌باشد قرار گرفته است.

وضعیت زیست محیطی منطقه محافظت شده سیاهکوه

سیاهکوه در کنار یکی از بزرگترین منطقه‌های بیابانی کشور قرار دارد که بلندترین قله سیاهکوه (کافرکوه) با بلندی 2 هزار متر می‌باشد. همچنین در این منطقه اکوسیستم‌های متنوعی مانند نمکزار، استپ، کویر و بیابان دیده می‌شود. منطقه سیاهکوه به خاطر تراکم و پوشش گیاهی متنوع شرایط خوبی را برای زیستن جانوران کویری ایجاد کرده است و به خاطر دور بودن از مناطق ساختمانی و شهری راه‌های ارتباطی آن‌ها با شکارچیان و معترضین به محیط زیست قطع خواهد شد و زندگی آن‌ها تهدید نمی‌شود. سیاهکوه یک منطقه امن و دست نخورده برای رشد گونه‌های جانوری و گیاهی می‌باشد.

اقلیم منطقه حفاظت شده سیاهکوه اردکان

ایستگاه‌های کلیماتالوژی که در کنار پارک ملی و منطقه محافظت شده سیاهکوه یزد هستند آماری را ارائه دادند که در آن گفتند متوسط بارندگی در طول سال در این منطقه 48 میلی لیتر می‌باشد که در زمستان در ماه دی اتفاق افتاده است. نوسان دمای شبانه روز در این منطقه بسیار شدید است به طوری که در زمستان هوای این منطقه سرد و خشک و در تابستان بسیار گرم و خشک می‌شود.

گونه های شاخص جانوری منطقه سیاهکوه اردکان

در منطقه حفاظت شده سیاهکوه 19 گونه پستاندار شناسایی شده است که از بین آن ها 8 گونه ارزشمند و کمیاب وجود دارد که در میان آن‌ها کارال، یوزپلنگ، شاه روباه اهمیت بیشتری دارند و حفظ و تکثیر آن‌ها در برنامه ریزی مدیریت زیست محیطی است. 
پستاندارانی که در منطقه سیاهکوه قرار دارند عبارتند از:

شغال، قوچ، میش، روباه معمولی، شاه روباه، جبیر، پلنگ، گرگ، یوزپلنگ آسیایی، موش خانگی، کاراکال، دوپای کوچک، خارپشت ایرانی، همستر خاکستری، روباه شنی، کفتار، پامسواکی و خرگوش. 
در ارتفاعات این منطقه میش و قوچ سکونت می‌کنند که شرایط بسیار خوبی را برای حیوانات دارد.

پرندگان شاخص منطقه محافظت شده سیاهکوه اردکان

در این منطقه 34 گونه پرنده شناسایی شده است که 11 گونه از آن‌ها واجد ارزش‌های حفاظتی می‌باشند که عبارتند از:

عقاب شاهی، بالابان، شاهین، بحری و هویره که به علت اینکه این گونه‌ها در معرض انقراض هستند از اهمیت بالایی برخوردار است. 
سایر پرندگان این منطقه عبارتند از:

زاغ بور، باقرقره گندمی، سار گپه پا بلند، باقرقره شکم سیاه، چکاوک بیابانی، کبک، زنبور خوار معمولی، تیهو و انواع گنجشک سانان.

خزندگان منطقه محافظت شده سیاهکوه اردکان 

شرایط محیطی که منطقه سیاهکوه دارد باعث شده این منطقه برای ادامه حیات خزندگان با ارزش باشد. 

انواع خزندگانی که در این منطقه هستند:

سوسمار خاردم ایرانی، آگامای چابک، بزمجه بیابانی، آگامای سروزغی خاکستری، لاک پشت، گکوی دم پخ کایزرلینگ

خانه صولت موزه مردم شناسی ابرکوه

این موزه در سال 1385 توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افتتاح گردید. هدف سازمان میراث فرهنگی از این کار، نگهداری و نمایش آثار گران‌بها که مرتبط با زندگی سنتی مردم ابرکوه است می‌باشد. برای تهیه آثار، مردم و دولت دست به دست هم دادند تا این مجموعه گرانبها خلق شود. موزه مردم شناسی ابرکوه که معروف به خانه صولت است، یک بنای تاریخی است که دارای سردری بلند و زیبا در محله دروازه میدان ابرکوه می‌باشد. این بنا متعلق به دوره زندیه و قاجار است که در بهمن 1375 در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گچ بری و معماری خانه صولت ابرکوه

موزده مردم شناسی ابرکوه متعلق به یکی از خوانین ابرکوه به اسم آقای صولت در گذشته بوده است. معماری خانه صولت هم همانند خانه‌های قدیمی دیگر ابرکوه و فلات درونگران می‌باشد. برای رسیدن به حیاط خانه ابتدا باید از ورودی و هشتی زیبایی که وجود دارد عبور کنید سپس به دالانی می‌رسید که در کنار آن برج چهارگوشی قرار دارد. اگر از راهرو عبور کنید، به حیاط بزرگی که در مرکز خانه صولت قرار دارد می‌رسید.

در ضله شمالی این حیاط یک اتاق پنج در قرار دارد که مناسب فصل زمستان می‌باشد و دارای درهای کوچک رو به آفتاب است. صفحه جنوبی خانه صولت دقیقا روبروی اتاق پنج دری قرار گرفته و پشت به آفتاب می‌باشد. 

گنجینه‌های موزه مردم شناسی 

این موزه برای نشان دادن تاریخ کهن مردم ابرکوه می‌باشد، بخصوص اشیاء مربوط به دوران ایلخانی، صفویه و قاجاریه.  800 شی از آثار بسیار ارزشمندی در این خانه قرار دارند که عبارتند از:

• طاووس الحرمین
• قلعه بهمن
• مهر و اشیای کاوش‌های باستان شناسی مسجد جامع
• لوازم روشنایی و حمام (سفیداب، دارودان، سفیداب دان)
• چراغ‌های گردسوز و زنبوری از جنس مس و برنج
• سنگ‌های حکاکی شده (سنگ قبر، سردر منزل و... )
• انواع سنگ‌های قدیمی
• لباس‌های محلی
• اشیای زینتی و زیور آلات
• قفل‌های فولادی دست ساز قدیمی 
• صدها عکس 
• جعبه آوازهای قدیمی