اضطراب فراگیر نشانه ها و نحوه درمان آن
اختلال اضطراب فراگیر یک بیماری جدی است که احتمالا بسیاری از افراد با آن آشنایی لازم را ندارند. این نام به نوعی نگرانی و اضطراب افراطی در مورد اتفاقات آینده ی نزدیک و دور و رویدادهای پیرامون فرد بر می گردد. این بیماری علایم خاص خود را داشته و ممکن است در صورت بی توجهی به درمان، عواقب بدی را برای بیمار به همراه داشته باشد. بنابراین در این مقاله ضمن معرفی این مشکل، به درمان اضطراب فراگیر و حمله پانیک نیز خواهیم پرداخت.
اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
اضطراب فراگیر (GAD) یک اختلال ذهنی است که فرد مبتلا را دچار انواع فکرهای مضطرب کننده در مورد اطراف میکند. تفاوت این بیماری با انواع دیگر اضطراب در شدت بالاتر علایم و نگرانی هاست که گاهی موجب برخی تغییرات فیزیکی در بدن بیمار نیز میگردد. بنابراین از دیگر انواع اضطراب متمایز بوده و فرد را بدون هیچ علت مشخص با حجم گستردهای از دل نگرانیها مواجه میکند.
تحقیقات نشان میدهند که افراد مبتلا به این اختلال، دائما از وقوع فاجعه یا اتفاق بسیار بدی در آینده هراس دارند. بنابراین دائما نگران خانواده، شرایط مالی، سلامتی و موقعیتهای کاری و اجتماعی خود هستند. این نگرانیهای فکری گاه تا جایی ادامه پیدا میکند. گرچه علت اصلی بروز این بیماری هنوز مشخص نشده است، اما محققان برخی عوامل ژنتیکی یا سابقه خانوادگی، محیطی و واکنشهای درون مغزی را در این مورد دخیل میدانند.
یک حادثهی استرسزا مانند از دست دادن یک عزیز، از دست دادن شغل، ورشکستگی، طلاق یا شکست عاطفی، احتمال ابتلا به اضطراب فراگیر را افزایش میدهد. در رابطه با اضطراب فراگیر در کودکان میتوان گفت مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفتن، تغییر مدرسه یا از دست دادن والدین میتواند زمینهساز ابتلا به این اختلال شود. لازم به ذکر است که مصرف الکل و مواد مخدر بر این بیماری اثر منفی میگذارد.
اختلال اضطراب فراگیر اغلب در کودکی و نوجوانی آغاز میشود، اما این بدان معنا نیست که ابتلا به آن در سنین بزرگسالی بعید است. به علاوه، برخی گزارشها حاکی از آن است که بروز این اختلال در زنان شایعتر از مردان است.
علایم اضطراب فراگیر
نشانههای مختلفی در مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر وجود دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
• داشتن نگرانیهای مداوم و بدون دلیل موجه
• وحشت زدگی و ترس افراطی از وقوع فاجعهای تخیلی
• بی قراریهای همیشگی
• تنش و تحریک گاه و بیگاه عضلات
• دچار بودن به خستگی مفرط
• تعریق زیاد از حد
• گرفتاری به سردرد و حالت تهوع
• بی خوابی یا داشتن خوابهای پرتنش و ناآرام
• لرزش اعضای بدن مانند دستها
• عدم توانایی در واقع بینی یا تفکر منصفانه
• فقدان انگیزه، امید به آینده و خوش بینی
• بروز حمله پانیک، فوبیا، وسواس فکری، افسردگی و مانند آن
کنترل علایم اضطراب فراگیر
در صورتی که شما یا یکی از اعضای خانوادهتان به اضطراب فراگیر مبتلا هستید، با رعایت برخی نکات در صورت بروز علایم، قادر خواهید بود آنها را کنترل نمایید. هم چنین، راهکارهایی وجود دارند که احتمال بروز علایم این اختلال را در فرد کاهش میدهند.
برای مثال، مصرف مواد غذایی دارای کافئین بالا، مثل قهوه، شکلاتها، چای و ... در پیشرفت بیماری اثر مثبت میگذارد. بنابراین با قطع مصرف این مواد، میتوان علایم بیماری را کنترل نمود.
علاوه بر اینها انجام فعالیت و تحرک بدنی مداوم به دلیل تاثیرات هورمونی نشاط بخش در بدن و درگیر کردن تمرکز ذهن، میتواند اضطراب فراگیر را تا حدودی مهار کند. بنابراین اقسام تکنیکهای دستیابی به آرامش و مدیریت ذهن نیز در این زمینه راهگشا خواهد بود.
درمان اضطراب فراگیر
روشهای متعددی برای درمان این اختلال وجود دارد که در زیر به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
درمان اضطراب فراگیر با طب سنتی
طب سنتی برخی از گیاهان دارویی را برای کاهش هراس یا اضطراب فراگیر معرفی میکند. یک نمونه از آنها گیاه سنبل الطیب است که مصرف آن به صورت جوشانده یا دمنوش، عملکردی مشابه داروهای ضد افسردگی خواهد داشت. علاوه بر چای سنبل الطیب، می توان از قرص و کپسولهایی که از گیاهان دارویی تولید میشوند، استفاده نمود.
البته به این نکته باید توجه داشت که قرص و کپسول معمولا از چندین گیاه دارویی تهیه شده و ممکن است یکی از آنها موجب حساسیت در فرد شود. بنابراین بهتر است با آگاهی کامل از ترکیبات آن و با پیشنهاد پزشک طب سنتی از آنها استفاده نمود. گیاهان دارویی دیگر مانند قاشقک آبی و گل ساعتی ارغوانی نیز میتوانند تاثیر مثبتی بر روند درمان اضطراب فراگیر داشته باشند.
روان درمانی
روش های روان درمانی در حوزه درمان شناختی رفتاری (CBT) در مورد درمان اضطراب فراگیر مطرح و پذیرفته شده اند. اقسام این روش ها با توجه به سطح پیشرفت بیماری، صلاح دید پزشک و تناسب با شرایط فرد مبتلا توسط مشاور یا روانشناس با تجربه معرفی و عملی می گردند.
برخی از این روشها در حوزهی درمانهای اصلاح فکر و رفتار در بیمار، توسط مشاور متخصص است. در حالی که برخی دیگر به آموزش کنترل ذهن، ریلکسیشن و سایر مهارتهای فردی برای پیشگیری از اضطراب فراگیر یا کنترل آن بر میگردد. برای مثال، کار یک روانشناس حاذق این است که باورهای نگران کننده فرد مبتلا به این اختلال را شناخته و برای تغییر آنها تلاش نماید.
دارو درمانی
در صورتی که اختلال اضطراب فراگیر در مراحل پیشرفتهی خود باشد یا بنابر مصلحتی که روانپزشک یا روانشناس معالج میبیند، میتوان از برخی داروها برای معالجه این افراد استفاده نمود. در سالیان گذشته به طور معمول از بنزودیازپینها مانند دیازپام برای درمان اضطراب فراگیر استفاده میشده است. اما به دلایل وابستگی به دارو که در بیماران به وجود میآورد، داروهای ترجیحی دیگری برای درمانهای بلند مدت پیشنهاد شد.
امروزه معمولا از برخی داروهای ضد افسردگی مانند SSRIها برای روند درمانی این افراد استفاده میکنند. این داروها علاوه بر کنترل اضطراب به کاهش علایم این اختلال مانند حمله پانیک، وحشت زدگی و تنشهای فکری نیز کمک خواهند کرد. گاهی برای درمان اضطراب فراگیر در کودکان نیز از داروها استفاده میکنند.
در این متن سعی کردیم اختلال اضطراب فراگیر را معرفی کرده و عمدهترین علایم افراد مبتلا به آن را نام ببریم. دقت داشته باشید که این نوع اضطراب، اختلالی جدی تلقی شده و میبایست به درمان آن اهمیت داد تا موجب ایجاد عوارض جدی جسمی و روحی در زندگی شخص نشود.