آشنایی با اختلال اضطراب جدایی + درمان

تا چه میزان با اختلال اضطراب جدایی آشنا هستید؟ آیا در مورد علائم، میزان شیوع و راهکارهای درمان آن اطلاعات دارید؟ واقعیت این است که گرچه میزان ابتلا به این اضطراب از دیگر انواع اضطراب مانند وسواس اجباری یا اضطراب اجتماعی بیشتر نیست. اما به لحاظ این که کمتر شناخته شده و آگاهی بخشی در مورد آن صورت گرفته است، می تواند یک موضوع مهم برای بحث باشد.
به همین منظور، مقاله ای را با هدف معرفی اختلال اضطراب جدایی برای شما آماده کرده ایم که برخی از روش های درمانی را نیز در بر می گیرد. پس با ما همراه باشید.

اختلال اضطراب جدایی چیست؟

اختلال اضطراب جدایی که با عنوان Separation anxiety disorder نیز شناخته می‌شود، نوعی از اضطراب است که در آن فرد دائما با هراس دور شدن از فرد یا اشیایی درگیر است. این مشکل به طور معمول در افرادی به وجود می‌آید که ارتباط عاطفی محکمی با خانواده، دوستان یا حتی یک شی بی جان دارند.
شاید بتوان گفت اغلب نمونه‌های مضطرب از نوع هراس جدایی، عللی دارند که به دوران کودکی شان باز می‌گردد. همان‌طور که همه ما می‌دانیم این اختلال در کودکان زیر سه سال، هنگامی که به والدین خود بیشترین وابستگی را دارند، بیشتر بروز می‌کند. با این حال، احتمال آن وجود دارد که اولین نشانه‌های اضطراب جدایی در سنین نوجوانی، جوانی یا بزرگسالی نیز ظاهر شود.
لازم به ذکر است که مرز باریکی بین اضطراب جدایی با اختلال اضطراب جدایی وجود دارد. به بیان بهتر، اضطراب جدایی که در سنین نوزادی تا قبل از سن مدرسه بروز می‌کند، کاملا طبیعی و در سرشت انسان است. زیرا همین هراس و وحشت است که رابطه‌ی نوزاد را به طور عمیقی با خانواده‌اش گره می‌زند. اضطراب جدایی کودک، بر خلاف اختلال عاطفی فصلی، نشان دهنده‌ی طبیعت، بلوغ عقلی شناختی و روحیات سالم وی است.
در حالی که اختلال اضطراب جدایی در روزهای آغازین مهد، پیش دبستانی و مدرسه‌ی کودک رخ می‌دهد. کودکانی که از مدرسه رفتن بسیار هراس داشته و تصور می‌کنند بعد از جدا شدن از والدین دیگر هرگز آن‌ها را نخواهند دید.
چنین مشکلی برای افراد بزرگسال نیز به شکلی متفاوت بروز می‌کند. ارتباط عاطفی بین افراد، گاه چنان قوی است که دلبستگی بیش از حد سبب می‌شود تحمل دوری غیر ممکن به نظر برسد. این حد از اختلال اضطراب جدایی، سبب آسیب جدی به روند معمول زندگی، عملکرد تحصیلی و شغلی، ارتباط با دوستان و آشنایان و... خواهد زد.

 

آمارها از این اختلال چه می‌گویند؟

تحقیقات فراوانی در سرتاسر جهان بر روی نرخ ابتلا به اختلال اضطراب جدایی صورت گرفته است. این بررسی‌ها اثبات کرده‌اند که میزان شیوع این نوع از اضطراب، در کودکان 2 تا 4 برابر میزان ابتلا در بزرگسالان است. بنابراین با مراقبت بر رفتار و اضطراب‌های ذهن کودک، می‌توان اطمینان یافت که خطر ابتلا به اضطراب جدایی با افزایش سن کاهش می‌یابد (اگر چه این خطر کاملا رفع نمی‌شود).
به علاوه، مشاهدات حاکی از آن است که میزان ابتلا به این نوع اضطراب بین خانم‌ها و آقایان یکسان است. یافته‌ها می‌گویند، در کودکانی که ضعیف‌تر و حساس‌تر بوده و با اضطراب جدایی دست به گریبانند، شانس بیشتری برای ابتلا به اختلال دو قطبی، افسردگی یا اختلال کم توجهی-بیش فعالی وجود دارد.

 

علائم اختلال اضطراب جدایی

علائم متعددی در اختلال اضطراب جدایی فرد را درگیر خود می‌کند که برخی از مهم‌ترین نشانه‌های روحی و جسمی را برایتان ذکر می‌کنیم تا موضوع روشن‌تر شود.

علائم روحی

• نگرانی دائم از اینکه آدم‌ها یا اشیایی که امروز در کنار خود دارد، روزی به علت بیماری، بلایای طبیعی، مرگ و... از وی جدا شوند.
• ترس زیاد و همیشگی در هنگام جدایی موقتی از اطرافیان و دلبستگی‌ها.
• ترس افراطی از تغییر مکان یا شرایط، با این ذهنیت که احتمال وقوع اتفاقات وحشتناک در جهت جداشدن از داشته‌ها وجود دارد. (برای مثال ترس از گم شدن، تصادف، دزدیده شدن و...)
• هراس از تنها ماندن در یک فضای مشخص، حتی اگر کوچک و مطمئن باشد.
• دیدن کابوس، خواب و رویای آزار دهنده و ابتلا به وسواس فکری اجباری در رابطه با اختلال اضطراب جدایی.
• احساسات و ذهنیات منفی‌باف در رابطه با آینده و شرایط پیش رو.
• ترس از تصمیم گیری و اعتماد به نفس پایین.
• گریه، زاری و افسردگی در مواقعی که هجوم افکار منفی به ذهن، فرد را متقاعد می‌کند که به زودی اتفاق بدی می‌افتد و وی بسیار تنها می‌شود.
• و...

 

علائم جسمی

نشانه‌های جسمی که در پی ابتلا به اختلال اضطراب جدایی به وجود میایند، از قرار زیر است:

• تنگی نفس
• سردرد یا سرگیجه
• حالت تهوع ناشی از ترس
• ادرار مکرر به واسطه اضطراب
• افزایش فشار خون
• تعریق زیاد
• ناتوانی در تمرکز و تصمیم گیری
• معده درد یا مشکلات هضم
• کاهش یا افزایش غیر قابل توجیه اشتها
• میگرن
• و...

درمان اضطراب جدایی

در درجه‌ی اول، درمان این افراد با انجام روش‌های روان درمانی یا راهکارهای مبتنی بر درمان شناختی-رفتاری صورت می‌گیرد. سپس، اگر در درجات شدیدتر اختلال اضطراب اجتماعی درمان نشد، روانپزشک یا مشاور متخصص از داروهای ضد اضطراب بهره می‌گیرد. بنابراین شیوه‌ی درمانی که از سمت متخصص اعمال می‌شود، کاملا به شرایط بیمار مبتلا بستگی دارد.

درمان اضطراب جدایی کودک

برخی از مادران به دنبال درمان اضطراب جدایی در نوزادان هستند، این امر منطقی نبوده و نیاز طبیعی به فراخور ماهیت نوزاد است. درمان اضطراب جدایی از مادر در سنین زیر سه سال صحیح نیست، زیرا آن‌ها به اضطراب جدایی دچار هستند، نه اختلال اضطراب جدایی! این امر حتی برای درمان اضطراب جدایی کودک یک ساله نیز صدق می‌کند.
اما زمانی‌که بحث درمان اضطراب جدایی در کودکان پیش دبستانی یا درمان اضطراب جدایی کلاس اولی ها پیش می‌آید، مساله فرق می‌کند. چراکه در سنین مدرسه، گرچه هنوز ارتباط عاطفی قوی بین فرزند و خانواده وجود دارد، اما سرآغاز شکل‌گیری بلوغ، منطق و قدرت تفکر وی نیز به‌شمار می‌آید. در این سن کودک تا حدودی از پس کارهای شخصی خود برآمده و می‌بایست برای تمرین یاد گرفتن زندگی، مستقل بودن را بیاموزد.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که درمان اضطراب جدایی در مدرسه لازم بوده و راهکارهای متفاوتی در این مورد، در نظر گرفته شده است. برای درمان اضطراب جدایی کودک، بطور معمول از هردو روش روان‌درمانی و دارودرمانی استفاده می‌شود. برای مثال، توصیه می‌شود که والدین، برای کودک مضطرب توضیح دهند که جدایی از آن‌ها به منزله‌ی عدم بازگشتشان نخواهد بود.
برای درمان اضطراب جدایی از مادر در کودک، والدین می‌توانند دفعات اولی که کودک را تنها می‌گذارند، او را به شخصی که مورد اعتماد کودک است، بسپارند. سپس بتدریج، بازه زمانی که از کودک جدا هستند را طولانی‌تر کنند تا این حس امنیت در وی ایجاد شود که خطری در شرف وقوع نیست. بعلاوه، ساعتی را برای بازگشت اعلام کرده و دقیقا راس همان ساعت به نزد کودک بازگردند تا اطمینانش جلب شود.
بطور کلی اگر اضطراب جدایی در کودک دبستانی شما پس از یک تا دو ماه اول برطرف نشد، لازم است برای درمان اضطراب جدایی در مدرسه دست بکار شده و از مشاوران کودک راهنمایی بگیرید.

درمان اضطراب جدایی در بزرگسالان

درمان اضطراب جدایی در بزرگسالان نیز با روش‌های درمان شناختی (CBT) یا تجویز دارو صورت می‌گیرد. البته روانشناسان معتقدند، مصرف داروهای ضد اضطراب به تنهایی قادر نبوده این اختلال را درمان کند و می‌بایست حتما با رفتار درمانی همراه شود.
انواع مختلفی از راهکارهای ارائه شده در روان درمانی در رابطه با درمان اختلال اضطراب جدایی می‌تواند عملی شود. در برخی از این روش‌ها فرد روانشناس سعی می‌کند تا با صحبت منطقی و اطمینان بخش با بیمار، ریشه‌های اضطراب وی را که باورها و افکار نادرست هستند، شناسایی کرده و اصلاح نماید.
شرطی سازی، پاداش دادن، حساسیت زدیی و روانکاوی از دیگر روش‌های انتخاب شده در درمان اضطراب جدایی بزرگسالان بوده که نتایج امیدوار کننده‌ای را نشان داده است.

 

امیدواریم با خواندن این مقاله اطلاعات کافی در رابطه با اختلال اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان بدست آورده باشید. امید است با اهمیت دادن به درمان به موقع این نوع از اضطراب، از آسیب‌های فکری و جسمی جدی‌تر جلوگیری نمایید.